Keratokonus

Keratokonus (Kornea Sivrileşmesi) ve Güncel Tedavi Yöntemleri

Gözlerimiz, dünyayı algılamamızdaki en değerli penceremizdir. Ancak bazen, özellikle ergenlik ve genç erişkinlik döneminde, bu pencerenin yapısında beklenmedik değişimler meydana gelebilir. Gözlük numaranızın sık sık değişmesi, ne kadar güçlü gözlük takarsanız takın net bir görüntü elde edememeniz veya gece araba kullanırken ışıkların dağılması gibi şikayetleriniz varsa, yaşadığınız sorun basit bir miyop veya astigmat olmayabilir. Tıp literatüründe Keratokonus, halk arasında ise Kornea Sivrileşmesi olarak bilinen durumla karşı karşıya olabilirsiniz.

Bu kapsamlı rehberde; Keratokonus’un ne olduğunu, neden oluştuğunu, Cross-Linking (CCL), Korneal Halka ve Kornea Nakli gibi tedavi seçeneklerini tüm şeffaflığıyla ele alacağız. Amacımız sizi korkutmak değil; aksine erken teşhis ve doğru tedavi planlamasıyla görme kalitenizi nasıl koruyabileceğinizi bilimsel gerçeklerle anlatmaktır.

Keratokonus Nedir? (Gözün Penceresinin Şekil Değiştirmesi)

Gözün en ön kısmında yer alan, saatin camı gibi şeffaf ve kubbe şeklindeki tabakaya kornea denir. Sağlıklı bir kornea, ışığı doğru bir şekilde kırarak retina tabakasına odaklar ve net görmemizi sağlar.

Keratokonus, bu kornea tabakasının yapısal olarak zayıflaması, incelmesi ve öne doğru bombelişerek koni (sivri) bir şekil almasıdır. Normalde basketbol topu gibi yuvarlak olan kornea yüzeyi, keratokonus hastalarında ragbi topu veya yumurta gibi sivri bir şekle bürünür.

Bu şekil bozukluğu şunlara neden olur:

• Düzensiz Astigmatizma: Işık tek bir noktaya odaklanamaz, görüntü dağınık ve gölgeli olur.

• İncelme: Kornea dokusu giderek zayıflar.

Önemli Not: Keratokonus bir enfeksiyon değildir, bulaşıcı değildir. Genetik yatkınlık ve çevresel faktörlerin (özellikle göz ovuşturma) birleşimiyle oluşan biyomekanik bir sorundur.

Belirtiler: Keratokonus Olduğumu Nasıl Anlarım?

Hastalık genellikle sinsi başlar. Standart göz muayenelerinde, eğer detaylı topografi (kornea haritası) çekilmezse, basit bir astigmat sanılabilir. Ancak aşağıdaki belirtiler Keratokonus’un habercisi olabilir:

1. Sık Değişen Gözlük Numaraları: Özellikle astigmat derecesinin her 6 ayda bir artması.

2. Gözlükle Tam Netlik Sağlanamaması: En iyi gözlük camıyla bile görüşün %100 seviyesine çıkamaması.

3. Hayalet Görüntüler (Monoküler Diplopi): Tek gözle bakarken bile nesnelerin yanında gölgesini veya çiftini görmek.

4. Işık Hassasiyeti ve Dağılma: Gece araba farlarının veya sokak lambalarının etrafında haleler (yıldız saçılması) görmek.

5. Alerjik Yapı ve Göz Ovuşturma: Hastaların büyük çoğunda göz kaşıntısı öyküsü vardır

Kimler Risk Altındadır?

• Genetik Yatkınlık: Ailesinde keratokonus öyküsü olanlar.

• Alerjik Göz Hastalıkları: Sürekli gözünü kaşıyan ve ovuşturan kişiler. (Gözü sertçe ovuşturmak, korneanın yapısını mekanik olarak bozar ve hastalığı tetikler).

• Yaş Grubu: Genellikle ergenlikte başlar, 30-35 yaşlarına kadar ilerleme eğilimindedir. 40 yaşından sonra genellikle duraksama dönemine girer.

Tanı Yöntemi: Korneal Topografi (Gözün Haritası)

Standart bir otorefraktometre (göz ölçüm cihazı) keratokonusu erken evrede tespit edemeyebilir. Kesin tanı için Korneal Topografi şarttır. Bu tetkik, korneanın eğimini, kalınlığını ve yükseltilerini renkli bir harita olarak çıkarır. Marmara Göz Tıp Merkezi’nde kullandığımız ileri teknoloji topografi cihazları, hastalığın “Form Fruste” denilen en erken, gizli evresini bile tespit edebilmektedir.

Keratokonus Tedavi Yöntemleri: Kişiye Özel Yaklaşım

Keratokonus tedavisi tek bir ameliyattan ibaret değildir; hastalığın evresine göre değişen bir “basamak tedavisi” uygulanır. Tedavide iki temel amaç vardır:

1. Hastalığı Durdurmak: İlerlemeyi engellemek.

2. Görmeyi Artırmak: Bozulan optik kaliteyi düzeltmek.

Hastalığı Durdurmak İçin: Corneal Cross-Linking (CCL / Çapraz Bağlama)

Keratokonus tedavisinin altın standardı ve en kritik adımıdır. Bu işlem görmeyi artırmak için değil, hastalığın körlüğe veya nakile gitmesini durdurmak için yapılır.

• Nasıl Yapılır? Göz damla ile uyuşturulur. Korneaya B2 Vitamini (Riboflavin) damlatılır ve ardından belirli bir süre UV-A (Ultraviyole) ışığı uygulanır.

• Etkisi: Bu işlem, kornea lifleri arasındaki bağları güçlendirir (çelik halat etkisi). Yumuşamış olan korneayı sertleştirerek daha fazla öne doğru sivrileşmesini engeller.

• Kimlere Uygulanır? Hastalığı ilerleme aşamasında olan hastalara uygulanır. Erken teşhiste yapılması, gelecekte kornea nakli riskini neredeyse sıfıra indirir.

Görmeyi Artırmak İçin: Korneal Halka (Intacs / Ring) Tedavisi

Hastalığı durdurulmuş ancak kornea şekli bozuk olduğu için gözlükten fayda göremeyen hastalarda uygulanır.

• Nasıl Yapılır? Lazer teknolojisi (Femtosaniye Lazer) kullanılarak kornea içine mikroskobik tüneller açılır ve yarım ay şeklinde şeffaf halkalar yerleştirilir.

• Mantığı: Bu halkalar, korneayı kenarlardan gererek merkezdeki sivriliği (tepeyi) basıklaştırır. Tıpkı bir çadırın direklerini gererek tavanı düzleştirmek gibidir.

• Sonuç: Kornea yüzeyi daha düzgün hale gelir, gözlük numaraları düşer ve kontakt lens takılamayan gözler lens takabilir hale gelir.

Optik Rehabilitasyon: Özel Kontakt Lensler (Sert, Hibrit ve Skleral Lensler)

Keratokonus hastaları için standart yumuşak lensler genellikle işe yaramaz çünkü sivri korneanın üzerine oturmazlar.

• Gaz Geçirgen Sert Lensler: Korneayı baskılayarak düzeltir ancak alışması zor olabilir.

• Hibrit Lensler: Ortası sert (iyi görme için), kenarları yumuşak (konfor için) olan yeni nesil lenslerdir.

• Skleral Lensler: Korneaya hiç temas etmeden, gözün beyaz kısmı (sklera) üzerine oturan, içi sıvı dolu lenslerdir. İleri evre keratokonuslarda bile çok yüksek görme kalitesi ve konfor sağlarlar.

Son Çare: Kornea Nakli (Keratoplasti)

Eğer hastalık çok ilerlemişse, kornea aşırı incelmişse veya üzerinde kalıcı lekeler oluşmuşsa yukarıdaki yöntemler işe yaramaz. Bu durumda tek çözüm kornea naklidir.

• Tam Kat Nakil (Penetran Keratoplasti): Korneanın tamamının değiştirilmesi.

• DALK (Lameller Keratoplasti): Sadece hastalıklı ön tabakanın değiştirilmesi, hastanın kendi iç zarının (endotel) korunması. Bu yöntem, doku reddi riskini azalttığı için merkezimizde öncelikli olarak tercih edilmektedir.

Cerrahi Süreç ve İyileşme (Cross-Linking Örneği)

En sık uygulanan Cross-Linking işleminin süreci şu şekildedir:

1. Anestezi: Sadece uyuşturucu damla kullanılır, iğne yapılmaz.

2. Süre: Yaklaşık 30-45 dakika sürer.

3. İşlem Sonrası: Göze koruyucu bir kontakt lens takılır.

4. İyileşme: İlk 2-3 gün batma, sulanma, ışık hassasiyet ve yanma olması son derece normaldir. Bu süreçte doktorunuzun verdiği ağrı kesicileri ve damlaları kullanmanız önemlidir. 3. günün sonunda koruyucu lens çıkarılır ve rahatlama başlar.

5. Bulanıklık: İşlemden sonraki ilk 1 ay görmede hafif bulanıklık olabilir, bu geçici bir durumdur.

Avantajlar ve Sınırlılıklar

Hekimlik anlayışımız gereği, tedavinin sınırlarını bilmeniz beklentilerinizi yönetmeniz açısından önemlidir.

Avantajlar

• Hastalığı Durdurma: Cross-Linking tedavisi %95’in üzerinde başarıyla hastalığın ilerlemesini durdurur ve kornea nakli ihtiyacını ortadan kaldırır.

• Gözlükten Bağımsızlık (Kısmen): Halka tedavisi veya Skleral lensler ile, gözlükle göremediğiniz detayları görebilirsiniz.

• Yaşam Kalitesi: Doğru tedavi ile hastalarımız eğitimlerine, işlerine ve sosyal hayatlarına sorunsuz devam edebilirler.

Sınırlılıklar ve Gerçekler

• Görmeyi “Sıfırlama” Garantisi Yoktur: Cross-Linking işleminin ana amacı görmeyi artırmak değil, mevcut durumu korumaktır. Görme artışı ekstra bir kazanımdır.

• Lazer (LASIK/No-Touch) Yapılamaz: Keratokonus hastalarına standart miyop/astigmat lazer ameliyatları (korneayı incelten işlemler) kesinlikle yapılamaz. Bu, korneayı daha da incelterek hastalığı çok kötü bir noktaya taşır.

• Takip Gerektirir: Bu hastalık ömür boyu takip gerektirir. “Ameliyat oldum bitti” diyerek kontrolleri aksatmamak gerekir.

Sık Sorulan Sorular (SSS)

Keratokonus kör eder mi?

Tedavi edilmezse ve çok ilerlerse “yasal körlük” dediğimiz, kişinin kendi işini göremeyecek kadar görme azalmasına neden olabilir. Ancak günümüz teknolojisinde (erken teşhis ve Cross-Linking sayesinde) tam körlük ihtimali son derece düşüktür.

Gözlerimi ovuşturursam ne olur?

Göz ovuşturmak, keratokonusu başlatan ve ilerleten en büyük düşmandır. Tedavi olsanız bile gözünüzü ovuşturmayı bırakmalısınız. Kaşıntı için antialerjik damlalar kullanmalısınız.

Cross-Linking (Işın) tedavisi ağrılı mıdır?

İşlem sırasında ağrı duymazsınız. Ancak işlemin doğası gereği, anestezinin etkisi geçtikten sonra (ilk 1-2 gece) batma ve yanma hissedilir. Bu, iyileşme sürecinin doğal bir parçasıdır.

SGK Keratokonus tedavilerini karşılıyor mu?

Keratokonus, “tıbbi bir gereklilik” ve hastalık statüsünde olduğu için; Kornea Nakli ve bazı durumlarda Cross-Linking / Halka tedavileri SGK kapsamında (devlet ve üniversite hastanelerinde veya anlaşmalı kurumlarda SUT fiyatları üzerinden) kısmen veya tamamen karşılanabilir. Özel hastanelerde ise fark ücreti çıkabilir. Detaylı bilgi için kurumumuzun hasta danışmanları ile görüşebilirsiniz.

Spor yapmama engel mi?

İyileşme süreci tamamlandıktan sonra spor yapmanızda sakınca yoktur. Ancak göze darbe alma riski olan (boks, dövüş sanatları vb.) sporlardan kaçınmanız veya özel koruyucu gözlük kullanmanız önerilir.

Keratokonus genetik midir? Çocuğuma geçer mi?

Genetik geçiş riski vardır. Eğer sizde keratokonus varsa, çocuklarınızı ergenlik döneminden (10-12 yaş) itibaren yıllık korneal topografi taramasına getirmeniz hayati önem taşır.

Keratokonus kendiliğinden durur mu veya geçer mi?

Keratokonus genellikle 35-40 yaşlarına kadar ilerleme eğilimindedir. 40 yaşından sonra kornea doğal olarak sertleştiği için hastalık genellikle “duraksama” (burn-out) dönemine girer. Ancak, “nasıl olsa duracak” diyerek tedavi olmamak çok büyük bir hatadır. Çünkü 20’li yaşlarda kaybedilen görme kalitesi, hastalık 40’ında dursa bile geri gelmez. Amaç, görme kaybı oluşmadan hastalığı durdurmaktır.

Hamilelik Keratokonusu etkiler mi?

Evet, etkileyebilir. Hamilelik dönemindeki hormonal değişimler, korneanın yapısını yumuşatarak hastalığın ilerlemesini hızlandırabilir. Bu nedenle Keratokonus hastası olan anne adaylarının, hamilelik öncesinde ve süresince mutlaka sıkı takip altında olması, gerekirse hamilelik öncesinde Cross-Linking tedavisi ile korneanın güçlendirilmesi önerilir.

Bilgisayar veya telefon ekranına bakmak hastalığı ilerletir mi?

Dijital ekranlara bakmanın Keratokonus’u doğrudan ilerlettiğine dair bilimsel bir kanıt yoktur. Ancak, uzun süre ekrana bakmak “Göz Kuruluğu” yapar. Göz kuruyunca kaşınır, hasta gözünü ovuşturur. İşte bu ovuşturma hareketi hastalığı ilerletir. Bu dolaylı etkiyi kırmak için ekran başında sık sık mola vermeli ve suni gözyaşı damlası kullanmalısınız.

Bu hastalık tek gözde mi olur, her iki gözde mi?

Keratokonus genellikle iki gözü birden etkileyen bir hastalıktır (%90 oranında). Ancak “Asimetrik” tutulum sık görülür; yani bir göz çok ileri evredeyken diğer göz daha hafif evrede olabilir. Bu durum tehlikelidir çünkü hasta iyi gören gözü sayesinde diğer gözündeki kaybı fark etmeyebilir.

Göz çizdirme (Lazer/LASIK) ameliyatı olabilir miyim?

Hayır, kesinlikle olamazsınız. Standart miyop/astigmat lazerleri (LASIK, iLASIK, No-Touch vb.) korneayı incelterek numara düzeltir. Keratokonuslu kornea zaten incedir. Bu ameliyatlar yapıldığında kornea direnci tamamen çöker ve hastalık çok şiddetli bir hal alır (Korneal Ektazi). Ancak, bazı özel durumlarda Cross-Linking işlemi ile eş zamanlı yapılan, sadece düzensizlikleri gideren “Topoguided” özel lazer işlemleri uygulanabilir. Buna sadece uzman hekim karar verebilir.

Keratokonus askerliğe engel midir?

Türkiye’deki mevcut mevzuata göre; Keratokonus hastalığının evresi ve her iki gözdeki görme keskinliği seviyeleri askerliğe elverişlilik durumunu belirler. İleri evre Keratokonus hastaları, askeri hastanelerden alacakları rapor doğrultusunda askerlikten muaf tutulabilirler. Ancak hafif evreler engel teşkil etmeyebilir. Kesin karar askeri sağlık kurulları tarafından verilir.

 Cross-Linking (Işın) tedavisi olduktan sonra numaram sıfırlanacak mı?

Hastaların en büyük beklentisi budur ancak cevabımız dürüst olmalıdır: Hayır. Cross-Linking işleminin temel amacı numarayı sıfırlamak değil, mevcut numarayı ve kornea yapısını dondurmaktır. Yani gözlük numaranızın daha da artmasını engelleriz. Ancak işlem sonrası iyileşme sürecinde kornea şekli biraz düzeldiği için numaralarda bir miktar düşüş (iyileşme) sıklıkla görülür.

Kontakt lens kullanmak hastalığı durdurur mu?

Hayır. Sert veya hibrid lensler sadece daha iyi görmenizi sağlar. Korneanın üzerine baskı yaparak hastalığın ilerlemesini durdurmazlar. Hastalığı durduran tek kanıtlanmış yöntem Cross-Linking işlemidir. İdeal olan; önce Cross-Linking ile hastalığı durdurmak, sonra lens ile görmeyi artırmaktır.

Ameliyattan kaç gün sonra işe/okula dönebilirim?

Cross-Linking tedavisi sonrası ilk 3 gün dinlenme şarttır. Genellikle 4. veya 5. gün koruyucu lens çıkarıldıktan sonra hastalarımız masa başı işlerine veya okullarına dönebilirler. Ancak tozlu ortamlarda çalışanların 1 hafta – 10 gün raporlu olması önerilir.

Vitamin takviyesi almalı mıyım?

Genel vücut sağlığı için vitaminler önemlidir ancak Keratokonus’u doğrudan iyileştiren “mucizevi bir hap” veya diyet yoktur. En önemli “diyet”; elinizi gözünüzden uzak tutmak, kaşımamak ve ovalamamaktır.

Sonuç ve Çağrı (CTA)

Keratokonus, zamanla yarışılan bir hastalıktır. Kaybedilen kornea kalınlığını geri getirmek mümkün değildir, ancak kalan sağlığı korumak elimizdedir.

Eğer gözlük numaranız sürekli değişiyorsa, gece ışıklar dağılıyorsa veya ailenizde bu hastalık varsa; zaman kaybetmeden Korneal Topografi tetkiki yaptırmalısınız.

[Randevu ve Detaylı Topografi Tetkiki İçin marmaragoz.com Adresinden Bize Ulaşın]

Bu içerik yalnızca bilgilendirme amaçlıdır ve profesyonel tıbbi tavsiye, tanı veya tedavi yerine geçmez. Göz sağlığınızla ilgili kararlar vermeden önce mutlaka uzman bir göz hekimine danışınız.