Katarakt Tedavisi

Katarakt Nedir? Belirtileri, Ameliyatı ve Tedavi Süreci 

Gözlerimiz, dünyaya açılan en değerli pencerelerimizdir. Zamanla bu pencerenin sanki buğulu bir camın arkasından bakıyormuş gibi netliğini yitirmesi, renklerin solması ve en basit günlük aktivitelerin bile zorlaşması, milyonlarca insanı etkileyen bir durumun habercisidir: katarakt. Katarakt tanısı almak veya ameliyat sürecini düşünmek, doğal olarak pek çok soruyu, endişeyi ve merakı da beraberinde getirir.

Bu rehber, kataraktın ne olduğundan başlayarak en modern tedavi yöntemlerine, kişiye özel mercek seçiminin inceliklerinden ameliyat sonrası iyileşme sürecine kadar aklınızdaki tüm sorulara yanıt vermek için bir uzman gözüyle, ama herkesin anlayabileceği bir dille, en ince ayrıntısına kadar hazırlandı. Amacımız, bu süreçte size güvenilir bir yol arkadaşı olmaktır.

Katarakt Nedir ve Neden Oluşur?

Katarakt, en basit tanımıyla, gözümüzün içinde bulunan ve bir fotoğraf makinesinin lensi gibi görüntüyü odaklama görevi gören doğal merceğin saydamlığını kaybederek opaklaşması, yani bulutlanmasıdır. Normalde kristal kadar berrak olan bu mercek, yapısındaki proteinlerin zamanla veya çeşitli faktörlerle bozulması sonucu ışığı düzgün bir şekilde retinaya (gözün sinir tabakası) iletemez hale gelir. Bu durum, görmenin giderek azalmasına, renklerin soluk ve sarımtırak görünmesine ve genel olarak yaşam kalitesinin düşmesine neden olur.

Kataraktın Gözde Oluşturduğu Etkiler Nelerdir?

• Bulanık ve Buğulu Görme: En yaygın belirtidir. Kişi, sanki kirli bir camın arkasından bakıyormuş gibi hisseder.
• Renklerin Soluklaşması: Renkler canlılığını yitirir, özellikle mavi tonlar daha solgun veya sarımtırak görünebilir.
• Işığa Hassasiyet ve Kamaşma: Gece araba kullanırken karşıdan gelen farlar veya parlak güneş ışığı, normalden çok daha fazla rahatsız eder ve etraflarında haleler oluşturur.
• Gözlük Numarasının Sık Değişmesi: Özellikle miyopide artış görülebilir. Hatta bazı hastalar, bir süreliğine yakın gözlüklerine ihtiyaç duymadıklarını fark edebilir (“ikinci bahar” olarak adlandırılır), ancak bu geçici bir durumdur.
• Çift Görme: Tek gözle bakıldığında bile nesnelerin hayaletli veya çift görünmesi.

Hangi Yaşlarda Daha Sık Görülür?

Katarakt çoğunlukla yaşa bağlı bir durumdur ve genellikle 60 yaşından sonra daha belirgin hale gelir. 80 yaş üzerindeki insanların yarısından fazlasında bir dereceye kadar katarakt bulunur. Ancak bu, kataraktın sadece yaşlılık hastalığı olduğu anlamına gelmez.

Katarakt Türleri ve Risk Faktörleri

Kataraktın farklı türleri vardır ve oluşumunda yaş dışı pek çok faktör rol oynar:

• Nükleer Katarakt: Merceğin merkezinde (nükleus) gelişir ve yavaş ilerler. Genellikle yaşa bağlıdır.
• Kortikal Katarakt: Merceğin dış kenarlarında (korteks) başlar ve zamanla merkeze doğru ilerleyen kama şeklinde opaklıklara neden olur.
• Arka Subkapsüler Katarakt: Merceğin arka yüzeyinde, kapsülün hemen altında başlar. Genellikle daha hızlı ilerler, okuma gibi yakın görüş aktivitelerini daha çok etkiler ve parlak ışıkta kamaşmaya neden olur. Diyabet hastaları ve yüksek dozda steroid kullananlarda daha sık görülür.
• Konjenital (Doğuştan) Katarakt: Bebeklerde doğumdan itibaren bulunan katarakttır. Genetik faktörler, hamilelik sırasında geçirilen enfeksiyonlar (kızamıkçık vb.) veya metabolik sorunlar nedeniyle oluşabilir.

Başlıca Risk Faktörleri: İleri yaş, diyabet, aşırı alkol ve sigara tüketimi, ailesinde katarakt öyküsü olması, göze alınan darbeler (travma), uzun süreli kortizonlu ilaç kullanımı ve korunmasız olarak yoğun güneş ışığına (ultraviyole) maruz kalmak.

Ameliyat Kararı ve İdeal Zamanlama

Katarakt teşhisi konulduktan sonra hastaların ve yakınlarının en çok merak ettiği konu, ameliyatın ne zaman ve hangi koşullarda yapılması gerektiğidir.

Katarakt ne zaman ameliyat edilmeli?

 Görme kaliteniz, günlük yaşam aktivitelerinizi (okuma, araba kullanma, TV izleme, yüzleri tanıma) zorlaştıracak kadar düştüğünde ameliyat zamanı gelmiş demektir. Bu karar, tamamen kişiseldir ve hastanın ihtiyaçlarına göre belirlenir.

Kataraktın hangi evresinde ameliyat yapılır?

Modern cerrahide belirli bir evre beklenmez. Hastanın şikayetlerinin başlaması ve görme azlığının yaşam kalitesini etkilemesi, evreden daha önemli bir kriterdir.

Ameliyat için olgunlaşmayı beklemek gerekir mi?

 Kesinlikle hayır. Bu, eski cerrahi teknikler için geçerli olan bir inanıştır. Aksine, çok beklemiş, sertleşmiş (matür) bir kataraktın ameliyatı hem daha uzun sürer hem de komplikasyon riskini bir miktar artırır.

Katarakt ameliyatı olmak şart mı?

 Evet. İlerlemiş kataraktın ilaç, gözlük veya başka bir yöntemle tedavisi yoktur. Görmeyi geri kazandıran tek ve en etkili yöntem cerrahidir.

Olmazsam ne olur? Körlük riski var mı?

 Ameliyat olunmazsa, mercekteki bulanıklık artarak görmeyi tamamen kapatabilir ve bu durum pratik anlamda körlüğe yol açar. Ayrıca çok gecikmiş vakalarda göz tansiyonu yükselmesi gibi ek sorunlar gelişebilir.

Katarakt ameliyatı için yaş sınırı var mı?

 Hayır. Hastanın genel sağlık durumu ameliyata elverişli olduğu sürece bir üst yaş sınırı yoktur. 90’lı yaşlardaki hastalara bile güvenle uygulanabilir.

Bebeklerde katarakt ameliyatı yapılır mı?

 Evet ve acildir. Doğuştan kataraktı olan bebeklerde, kalıcı göz tembelliği (ambliyopi) gelişimini önlemek için teşhis konulduktan sonra mümkün olan en kısa sürede, genellikle ilk birkaç ay içinde ameliyat yapılması gerekir.

Modern Katarakt Ameliyatı Yöntemleri ve Teknolojileri

Günümüz katarakt cerrahisi, yaklaşık 15 dakika süren, dikişsiz ve son derece yüksek başarı oranlarına sahip bir operasyondur.

Katarakt ameliyatı nasıl yapılır?

Temel prensip, bulanıklaşmış doğal merceğin göz içinden temizlenip yerine yapay, şeffaf bir merceğin (göz içi lens) yerleştirilmesidir.

Fakoemülsifikasyon (Fako) Yöntemi nedir?

 En yaygın kullanılan “altın standart” tekniktir. Göz duvarına açılan 2 milimetrelik bir kesiden, ses dalgaları (ultrason) ile çalışan bir cihazla girilerek katarakt göz içinde parçalanır ve emilerek temizlenir.

Lazerle katarakt (Femtosaniye Lazer) nedir?

 Bu yöntemde, ameliyatın kesi oluşturma, merceğin ön kapsülünü açma ve kataraktı parçalama gibi kritik adımları, bilgisayar kontrolündeki bir lazer cihazı tarafından yapılır. Lazer, cerrahiye hassasiyet ve standartizasyon katmayı hedefler.

Dikişsiz katarakt ameliyatı nasıl olur?

 Kesiler çok küçük (yaklaşık 2.2 mm) olduğu için operasyon sonunda kendiliğinden kapanır ve dikiş atılmasına gerek kalmaz. Bu, iyileşme sürecini hızlandırır.

Narkozla mı yapılır? Acı hissedilir mi?

 Hayır, genel narkoz gerekmez. Göz sadece damlalarla uyuşturulur (topikal anestezi). Ameliyat sırasında kesinlikle acı veya ağrı hissedilmez.

Göz İçi Mercek Seçimi

Ameliyatın en önemli adımlarından biri, hastanın yaşam tarzına ve göz yapısına en uygun yapay merceğin seçilmesidir. Uygun mercek seçimi, ameliyat sonrası gözlüksüz yaşam konforunu doğrudan etkiler.

Akıllı lens nedir?

 Halk arasında “akıllı lens” olarak bilinen mercekler, Trifokal (üç odaklı) lenslerdir. Bu lensler, özel halkalı yapıları sayesinde hem uzak (araba kullanma), hem orta (bilgisayar kullanımı), hem de yakın (kitap okuma) mesafeyi gözlüksüz ve net görmeyi amaçlar.

Akıllı lens ile klasik lens farkı nedir?

 Klasik (Monofokal) lensler tek odaklıdır ve sadece uzağı net gösterir; hasta yakın için gözlük kullanır. Akıllı lensler ise çok odaklı yapısıyla hastayı büyük oranda gözlükten kurtarır.

Trifokal, Multifokal ve Torik lens nedir?

Trifokal üç odaklı (uzak-orta-yakın), Multifokal ise genellikle iki odaklıdır (uzak-yakın). Torik lensler ise astigmatı olan hastalar için tasarlanmış, kataraktla birlikte astigmatı da düzelten özel merceklerdir.

Mercek seçimi kişiye göre nasıl yapılır?

 Doğru mercek seçimi; hastanın yaşı, mesleği, okuma alışkanlıkları ve en önemlisi göz yapısının (retina, sarı nokta ve optik sinir sağlığı) detaylı incelenmesiyle hekim tarafından kişiye özel olarak yapılır.

Akıllı lensin dezavantajları nelerdir?

 En bilinen dezavantajları, özellikle geceleri ışıkların etrafında hale veya kamaşma hissine neden olabilmeleridir. Ayrıca hassas ölçüm ve uygun hasta seçimi gerektirirler.

Devlet hastanesinde akıllı lens takılıyor mu?

 Hayır. Devlet hastaneleri ve SGK kapsamında standart olarak tek odaklı (monofokal) mercekler kullanılmaktadır.

Ameliyat Öncesi Hazırlık Süreci

Ameliyattan önce hangi testler yapılır?

Göze takılacak merceğin gücünü ve tipini belirlemek için optik biyometri adı verilen detaylı ve ağrısız göz ölçümleri yapılır.

Operasyon günü nelere dikkat edilmeli? Aç/tok olunmalı mı?

 Genellikle ameliyata 4-6 saatlik bir açlıkla gelinmesi istenir. Göz makyajı yapılmamalı, rahat kıyafetler giyilmelidir.

Kan sulandırıcı ilaçlar nasıl yönetilmeli?

 Bu ilaçların kesilip kesilmeyeceğine veya nasıl düzenleneceğine, hastanın kendi doktoruyla (kardiyolog, dahiliye uzmanı) konsültasyon yaparak göz doktoru karar verir. Hasta asla kendi başına ilacını kesmemelidir.

Ameliyat Sonrası İyileşme: Adım Adım Rehber

Başarılı bir ameliyatın tamamlayıcısı, kurallara uygun bir iyileşme sürecidir.

Göz ne zaman açılır, ne zaman net görmeye başlanır?

 Gözdeki koruyucu bandaj ertesi günkü kontrolde doktor tarafından açılır. Görme ilk başta bulanık olabilir ancak birkaç gün içinde hızla netleşmeye başlar.

Göz damlaları ne kadar süre kullanılmalı?

Enfeksiyonu önlemek ve iyileşmeyi hızlandırmak için verilen antibiyotikli ve kortizonlu damlalar, doktorun belirttiği şemaya göre genellikle 3-4 hafta boyunca kullanılır.

 “Ameliyat sonrası ilk bir hafta boyunca en önemli kural; göze su, sabun ve şampuan temas ettirmemek, gözü kesinlikle ovuşturmamak ve üzerine yatmaktan kaçınmaktır.”

Bulanık görme, batma, sulanma normal mi?

 Evet, ameliyat sonrası ilk günlerde hafif bulanıklık, gözde kum varmış gibi batma hissi ve sulanma beklenen durumlardır ve damlalar kullanıldıkça azalır.

Ne zaman banyo yapılabilir? Namaz ve secde ne zaman?

 Boyundan aşağısı hemen yıkanabilir. Başı yıkamak için göze su kaçırmadan 3-4 gün beklenmesi; secde etmek için ise 1 hafta beklenmesi önerilir.

Ne zaman araba kullanılabilir? Ne zaman TV izlenir, kitap okunur?

 Net görüş sağlandığında, genellikle birkaç gün sonra araba kullanılabilir. Gözü yormadan TV izlemek ve kitap okumak ilk günden itibaren serbesttir.

Gözlük kullanmaya devam edecek miyim?

 Seçilen merceğe bağlıdır. Akıllı lens ile genellikle gözlüğe gerek kalmaz. Tek odaklı lens ile yakın okuma gözlüğü gerekir. Nihai karar, ameliyattan yaklaşık 1 ay sonra yapılacak kontrolde verilir.

Riskler, Komplikasyonlar ve Uzun Dönem Sonuçlar

Katarakt ameliyatı, başarı oranı %98’in üzerinde olan, tıbbın en güvenli operasyonlarından biridir. Ancak her cerrahide olduğu gibi, nadir de olsa riskler mevcuttur.

Katarakt ameliyatının riskleri nelerdir?

 En ciddi ama en nadir risk enfeksiyondur (endoftalmi). Diğer nadir riskler arasında göz tansiyonu yükselmesi, retina dekolmanı ve ödem sayılabilir.

İkincil katarakt nedir, nasıl tedavi edilir?

 Kataraktın tekrarlaması değildir. Yapay merceğin arkasındaki doğal zarın zamanla bulanıklaşmasıdır. Tedavisi, YAG Lazer Kapsülotomi denilen, birkaç dakikalık ağrısız bir lazer işlemiyle kalıcı olarak yapılır.

Takılan mercek ömürlük mü? Gözde kayma olur mu? Astigmat düzelir mi?

Evet, takılan mercek ömürlüktür. Ameliyat sonrası gözde kayma beklenmez. Eğer astigmatı düzelten torik bir mercek takılırsa, astigmat da düzelir.

Maliyetler ve Sosyal Güvenlik (SGK) Kapsamı

SGK katarakt ameliyatını ve akıllı lensi karşılıyor mu?

SGK, standart Fako yöntemiyle yapılan katarakt ameliyatını ve standart tek odaklı (monofokal) merceği karşılamaktadır. Akıllı lens (trifokal) gibi özellikli mercekler ve lazer teknolojisi ise kapsam dışındadır ve hasta tarafından karşılanır.

Katarakt ameliyatı fiyatları (2025) neye göre değişir?

 Özel sektörde fiyatlar; hastanenin segmenti, cerrahın tecrübesi, kullanılan teknoloji (lazerli/lazersiz) ve en önemlisi seçilen merceğin türüne (standart/astigmatlı/akıllı lens) göre büyük farklılıklar gösterir.

Diğer Göz Hastalıkları Varlığında Katarakt Ameliyatı

Diyabet, Glokom, Sarı Nokta Hastalığı olanlar ameliyat olabilir mi?

 Evet, olabilirler. Ancak bu hastalarda ameliyat planlaması daha hassas yapılır, ek önlemler alınır ve ameliyattan beklentiler hastayla gerçekçi bir şekilde konuşulur. Örneğin, ileri sarı nokta hastasına akıllı lens takılması önerilmez.

Daha önce lazer (Lasik) olanlar katarakt ameliyatı olabilir mi? 

Evet, güvenle olabilirler. Ancak bu hastalarda göze takılacak merceğin numarasının hesaplanması, özel formüller ve daha fazla tecrübe gerektirir.

 Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

Katarakt ameliyatı olmak şart mı?

Evet, görmeyi düşüren ve yaşam kalitesini bozan ilerlemiş kataraktın tek tedavisi cerrahidir.

Katarakt ameliyatı acı verir mi?

Hayır. Göz damla ile uyuşturulduğu için operasyon sırasında acı veya ağrı hissedilmez.

Ameliyat sonrası ne kadar sürede net görmeye başlarım?

Genellikle ilk birkaç gün içinde görme belirgin şekilde netleşir, tam iyileşme birkaç hafta sürer.

Katarakt ameliyatında göze takılan mercek nedir?

Bulanıklaşan doğal merceğin yerine, ömür boyu gözde kalacak yapay ve şeffaf bir göz içi lensi takılır.

Akıllı lens herkes için uygun mu?

Hayır. Göz yapısı uygun olmayan (örn: sarı nokta hastaları) veya mesleği gereği gece hassasiyeti yaşamak istemeyenler için uygun olmayabilir. Kararı doktor vermelidir.

SGK katarakt ameliyatını karşılıyor mu?

Evet, standart ameliyatı ve standart (tek odaklı) merceği karşılar. Akıllı lensler kapsam dışındadır.

Katarakt tekrarlar mı?

Hayır. Ancak aylar/yıllar sonra “ikincil katarakt” gelişebilir ve bu durum saniyeler süren bir lazerle kalıcı olarak tedavi edilir.

Ameliyat sonrası gözlük takmaya devam edilir mi?

Tek odaklı lensle yakın gözlüğü gerekir. Akıllı lensle amaç gözlüksüz bir yaşamdır.

İkincil katarakt nedir, nasıl tedavi edilir?

Yapay merceğin arkasındaki zarın bulanıklaşmasıdır. YAG lazer denilen basit bir işlemle temizlenir.

Katarakt ameliyatının riski var mı?

Her cerrahide olan çok düşük riskler mevcuttur, ancak katarakt ameliyatı tıbbın en güvenli operasyonlarından biridir.

Katarakt belirtileri yaşıyorsanız ya da ameliyat sürecini düşünüyorsanız, atılacak en doğru adım, güvenilir bir bilgi kaynağına ve tecrübeli bir hekime başvurmaktır. Unutmayın ki, kişisel göz yapınıza ve yaşam tarzınıza en uygun tedavi yöntemini belirlemek, ancak detaylı bir göz muayenesi ile mümkündür. Doğru bilgi ve doğru hekimle bu süreci güvenle yönetebilir, dünyaya yeniden net, parlak ve canlı renklerle bakmanın keyfini sürebilirsiniz.