Katarakt Cerrahisi

Katarakt Cerrahisi Nedir? Ameliyat Süreci, Mercek Seçimi 

Gözlerimiz, dünyaya açılan pencerelerimizdir. Zamanla bu pencerenin buğulanması, renklerin solması ve netliğin kaybolması, yaşam kalitemizi doğrudan etkiler. Bu durumun en yaygın sebebi olan katarakt, artık günümüzün modern cerrahi teknikleri sayesinde kolayca tedavi edilebilen bir rahatsızlıktır. Ancak “katarakt ameliyatı” denildiğinde hastaların ve yakınlarının aklına pek çok soru gelmektedir: Ameliyat nasıl yapılır? Hangi mercek benim için uygun? Lazerli yöntem daha mı iyi? Süreç ağrılı mı?

Bu detaylı rehberde, katarakt cerrahisine dair tüm bu soruları ve daha fazlasını, bir göz hastalıkları uzmanının bakış açısıyla, herkesin anlayabileceği bir dilde yanıtlıyoruz. Amacımız, ameliyat kararından iyileşme sürecinin sonuna kadar size güvenilir bir yol haritası sunmaktır.

Katarakt Nedir?

Katarakt, gözümüzün içinde, iris (gözün renkli kısmı) ve göz bebeğinin hemen arkasında bulunan doğal, şeffaf merceğin zamanla saydamlığını yitirip opaklaşması, yani bulutlanmasıdır. Normalde kristal berraklığında olan bu mercek, görüntünün retina adı verilen sinir tabakasına net bir şekilde odaklanmasını sağlar. Mercek bulutlandığında ise ışık retinaya düzgün bir şekilde ulaşamaz. Bu durum, görmenin giderek azalmasına, renklerin soluklaşmasına ve sanki buğulu bir camın arkasından bakıyormuş gibi bir hisse yol açar. En sık nedeni yaşlanma olsa da diyabet, travma ve bazı ilaçlar da katarakt oluşumunu hızlandırabilir.

Ameliyat Kararı ve Zamanlaması

Katarakt ameliyatı olmak şart mı?

Evet. İlerlemiş ve görmeyi düşüren kataraktın ilaçla veya gözlükle bir tedavisi yoktur. Görmeyi geri kazandıran tek ve kesin çözüm cerrahidir.

Katarakt ameliyatı olmazsam ne olur?

Ameliyat olunmazsa mercekteki bulanıklık artarak görmeyi zamanla tamamen kapatabilir. Bu durum pratik anlamda körlüğe yol açabilir ve çok gecikmiş vakalarda göz tansiyonu gibi ek sorunlara neden olabilir.

Katarakt ameliyatı için en uygun zaman nedir?

Modern tıpta kural, hastanın yaşam kalitesine göre belirlenir. Okuma, araba kullanma, televizyon izleme gibi günlük aktiviteleriniz katarakt nedeniyle zorlaşmaya başladığında ameliyat zamanı gelmiş demektir.

Katarakt olgunlaşmalı mı

 Hayır. Bu, eski cerrahi teknikler için geçerli bir inanıştır. Aksine, çok beklemiş ve sertleşmiş bir kataraktın ameliyatı daha zor olabilir.

Yaş sınırı, ileri yaşta riskler:

Ameliyat için bir üst yaş sınırı yoktur. Hastanın genel sağlık durumu elverişli olduğu sürece 90’lı yaşlarda bile güvenle uygulanabilir.

Her iki göz aynı anda ameliyat edilir mi?

Enfeksiyon riski nedeniyle her iki göz genellikle aynı anda ameliyat edilmez.

Gözler arasında ideal süre:

Genellikle bir gözün ameliyatından sonra diğer göz için birkaç günden birkaç haftaya kadar bir süre beklenmesi tercih edilir. Bu süre, ilk gözün iyileşme durumuna göre doktor tarafından belirlenir.

Cerrahi Yöntemler ve Teknolojik Farklar

Katarakt ameliyatı nasıl yapılır?

Ameliyatın temel prensibi, bulanıklaşmış doğal merceğin göz içinden temizlenip yerine yapay, şeffaf ve ömür boyu kalacak bir merceğin (göz içi lens) yerleştirilmesidir.

Fakoemülsifikasyon (Fako) yöntemi:

Günümüzdeki en yaygın ve “altın standart” tekniktir. Göz duvarına açılan 2 mm’lik çok küçük bir kesiden, ses dalgaları (ultrason) yayan bir cihazla girilerek katarakt göz içinde parçalanır ve emilerek temizlenir.

Lazerle katarakt ameliyatı nedir? (Femtosaniye lazer):

Bu yöntemde ameliyatın kesilerin yapılması, merceğin ön kapsülünün kusursuz bir daire şeklinde açılması ve kataraktın parçalanması gibi kritik adımları, bilgisayar kontrolündeki bir lazer cihazı tarafından yapılır. Lazer, cerrahiye insan elinden daha yüksek bir hassasiyet ve standartizasyon katar.

Lazer ile Fako farkları:

Lazer, ameliyatın hazırlık aşamalarını otomatize eder ve Fako cihazının kullandığı ultrason enerjisini azaltır. Ameliyatın son aşaması yine cerrah tarafından Fako cihazı ile tamamlanır. Lazer, özellikle premium merceklerin (akıllı lens, torik lens) göze daha kusursuz yerleştirilmesine olanak tanır.

Dikişsiz ameliyat:

Kesiler çok küçük olduğu için operasyon sonunda kendiliğinden kapanır ve dikiş atılmasına gerek kalmaz.

Ameliyat süresi:

Genellikle 10-15 dakika sürer.

Lokal mi genel anestezi mi?

Çoğunlukla sadece damlalarla yapılan lokal (topikal) anestezi yeterlidir. Genel anestezi sadece bebekler, çocuklar veya kooperasyon kurulamayan özel durumdaki yetişkinler için gerekir.

Ameliyat sırasında uyanık olunur mu? Ağrı olur mu?

Hasta uyanıktır ancak gözü tamamen uyuştuğu için kesinlikle acı veya ağrı hissetmez.

Göz İçi Mercekler (İOL – Intraocular Lens)

Katarakt tedavisinde doğru mercek seçimi, hastanın yaşam kalitesini doğrudan etkiler.

• Monofokal lens: Tek odaklıdır. Genellikle uzak mesafeyi net gösterecek şekilde ayarlanır. Bu mercek takılan hastalar, ameliyat sonrası yakın (okuma, telefon) için gözlük kullanmaya devam ederler.
• Trifokal (akıllı) lens: Üç odaklıdır. Özel halkalı tasarımları sayesinde hem uzağı, hem orta mesafeyi (bilgisayar, mutfak tezgâhı), hem de yakını gözlüksüz ve net göstermeyi amaçlar. Gözlükten kurtulmak isteyen uygun hastalar için idealdir.
• EDOF lensler: “Genişletilmiş Odak Derinliği”ne sahip lenslerdir. Uzak ve orta mesafede kesintisiz, kaliteli bir görüş sunarlar. Trifokal lenslere göre gece parlaması gibi yan etkileri daha az olabilir ancak çok yakın okuma için düşük numaralı bir gözlük gerektirebilirler.
• Torik lens ve astigmat düzeltimi: Astigmatı olan hastalar için tasarlanmış özel lenslerdir. Katarakt ameliyatı sırasında bu lensler kullanılarak hem katarakt hem de astigmat aynı anda düzeltilebilir.
• Lens seçimi nasıl yapılır? Doğru lens seçimi; hastanın yaşı, mesleği, okuma alışkanlıkları, gece araba kullanma sıklığı ve en önemlisi göz yapısının (kornea, retina ve sarı nokta sağlığı) detaylı incelenmesiyle hekim tarafından kişiye özel olarak yapılır.
• Akıllı lens avantaj/dezavantaj: En büyük avantajı gözlük bağımlılığını ortadan kaldırmasıdır. En bilinen dezavantajı ise özellikle geceleri ışıkların etrafında hale veya kamaşma hissine neden olabilmesidir.
• Mercek hissedilir mi? Hayır, göze takılan mercek hissedilmez ve dışarıdan bakıldığında fark edilmez.

Ameliyat Öncesi Hazırlıklar

• Ameliyat öncesi testler: Göze takılacak merceğin gücünü ve tipini belirlemek için optik biyometri ve korneanın haritasını çıkaran topografi gibi detaylı ve ağrısız göz ölçümleri yapılır.
• Aç/tok gelme durumu: Genellikle ameliyata 4-6 saatlik bir açlıkla gelinmesi istenir.
• Kan sulandırıcılar (Aspirin, Coumadin) kesilmeli mi? Bu ilaçların kesilip kesilmeyeceğine veya nasıl düzenleneceğine, hastanın kendi doktoruyla (kardiyolog, dahiliye uzmanı) konsültasyon yaparak göz doktoru karar verir. Hasta asla kendi başına ilacını kesmemelidir.
• Ameliyat sabahı ilaçlar alınır mı? Tansiyon, diyabet gibi kronik hastalıkların ilaçları, doktorun bilgisi dahilinde genellikle az su ile alınabilir.

Ameliyat Sonrası İyileşme Süreci

İlk 24 saat ne beklenir?

Gözde koruyucu bir bandaj veya şeffaf kapak olur. Hafif batma, sulanma hissi normaldir.

Bandaj ne zaman çıkar?

Genellikle ertesi gün yapılacak ilk kontrolde doktor tarafından çıkarılır.

Bulanık görme geçici mi?

Evet. Görme ilk başta biraz bulanık olabilir ancak birkaç gün içinde hızla netleşir.

Göz damlaları nasıl kullanılır?

Enfeksiyonu önlemek ve iyileşmeyi hızlandırmak için verilen damlalar, doktorun belirttiği şemaya göre genellikle 3-4 hafta boyunca kullanılır.

Banyo, abdest, namaz, secde süreci:

Boyundan aşağısı hemen yıkanabilir. Başı yıkarken ve abdest alırken göze su kaçırmamak şartıyla 3-4 gün sonra başlanabilir. Alnı yere koyarak secde etmek için ise genellikle 1 hafta beklenmesi önerilir.

Araba kullanımı:

Net görüş sağlandığında, genellikle birkaç gün ila bir hafta içinde araba kullanılabilir.

Gözlük ihtiyacı: ne zaman, neden?

Seçilen merceğe bağlıdır. Monofokal lens takıldıysa yakın gözlüğü gerekir. Nihai gözlük ihtiyacı, ameliyattan yaklaşık 1 ay sonra göz numarasının tam oturmasıyla belirlenir.

 Ameliyattan sonra ilk 48 saat gözünüze su kaçırmamaya ve gözünüzü ovuşturmamaya özen gösterin. Bu, enfeksiyon riskini önlemek için en önemli kuraldır.

Riskler, Komplikasyonlar ve Uzun Vadeli Durumlar

• Katarakt ameliyatı riskleri: Katarakt ameliyatı, başarı oranı %98’in üzerinde olan, son derece güvenli bir operasyondur. Ancak her cerrahide olduğu gibi enfeksiyon (endoftalmi), göz içi basınç artışı, retinada ödem veya yırtık gibi çok nadir riskler taşır.
• İkincil katarakt ve YAG lazer nedir? Bu, kataraktın tekrarlaması değildir. Ameliyatta içine yapay merceğin yerleştirildiği doğal kapsülün (zarın) zamanla bulanıklaşmasıdır. Tedavisi son derece basittir. YAG Lazer Kapsülotomi adı verilen, birkaç dakikalık ağrısız bir lazer işlemiyle bu bulanıklık kalıcı olarak temizlenir.
• Takılan mercek eskir mi? Hayır, göze takılan yapay mercekler biyouyumlu materyallerden yapılmıştır ve ömür boyu gözde kalır.

Maliyet ve SGK Desteği

Ameliyat fiyatları (2025/2026 için genel aralıklar):

Özel sektörde katarakt ameliyatı fiyatları; kullanılan teknoloji (lazerli/lazersiz), seçilen merceğin türü (standart/astigmatlı/akıllı lens), hastanenin konumu ve cerrahın tecrübesine göre büyük farklılıklar gösterir.

SGK katarakt ameliyatını karşılar mı?

Evet, SGK standart Fako yöntemiyle yapılan katarakt ameliyatını ve standart tek odaklı (monofokal) mercek ücretini karşılamaktadır.

SGK akıllı lensi karşılar mı?

Hayır. Akıllı lens (trifokal/EDOF) ve Torik (astigmatlı) lensler, “ileri teknoloji mercekleri” olarak kabul edilir ve SGK tarafından karşılanmaz. Femtosaniye Lazer teknolojisi de SGK kapsamında değildir.

Özel sigorta akıllı lensi kapsar mı?

Bu, sigorta poliçenizin kapsamına bağlıdır. Bazı poliçeler belirli limitler dahilinde karşılayabilir.

Özel Durumlar ve Diğer Hastalıklar

• Diyabet, Glokom, Sarı Nokta Hastalığı olanlar: Bu hastalıklara sahip kişilerde katarakt ameliyatı güvenle yapılabilir. Ancak ameliyat planlaması daha hassas yapılır, ek önlemler alınır ve ameliyattan beklentiler (özellikle görme seviyesi) hastayla gerçekçi bir şekilde konuşulur.
• Lazer ameliyatı geçirmiş kişiler: Bu kişiler de güvenle katarakt ameliyatı olabilir. Ancak göz içi mercek hesaplamaları, özel formüller ve daha fazla tecrübe gerektirir.

 Tedavi Yöntemleri ve Mercekler Karşılaştırma Tablosu

 “Katarakt ameliyatı sonrasında hastaların çoğu aynı gün net görmeye başlasa da, göz numarasının tam oturması ve beyin-göz adaptasyonunun tamamlanması 3-4 haftayı bulabilir.” – Göz Hastalıkları Uzmanı Op. Dr. Alper Dinçyıldız

 Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

Katarakt ameliyatı olmak zorunlu mu?

Görme kaliteniz düşmüşse ve bu durum yaşamınızı etkiliyorsa, görmeyi geri kazanmanın tek yolu olduğu için evet.

Katarakt ameliyatı olmazsam ne olur? Körlük yapar mı?

Görme zamanla tamamen azalır ve pratik anlamda körlüğe yol açabilir.

Lazerli ameliyat ile klasik yöntem farkı nedir?

Lazer, ameliyatın bazı adımlarını daha hassas bir şekilde yapar. Her ikisi de son derece güvenli ve etkilidir.

Akıllı lens gece ışıklarında parlama yapar mı?

Evet, özellikle ilk aylarda ışıkların etrafında haleler veya parlamalar görülebilir. Bu durum zamanla azalır.

Gözlük ihtiyacı tamamen biter mi?

Akıllı lens ile amaç budur. Monofokal lens ile yakın gözlüğü gerekir.

Katarakt ameliyatı sonrası ne zaman secdeye gidilir?

Genellikle 1 hafta sonra doktor kontrolüyle izin verilir.

YAG lazer nedir, ne zaman yapılır?

Ameliyattan aylar/yıllar sonra gelişebilen “ikincil katarakt” (kapsül bulanıklığı) durumunda yapılır.

Katarakt tekrar eder mi?

Hayır, katarakt tekrar etmez. Sadece ikincil katarakt gelişebilir, o da lazerle kalıcı olarak tedavi edilir.

SGK akıllı lensi karşılıyor mu?

Hayır, SGK sadece standart tek odaklı (monofokal) lensleri karşılar.

Katarakt ameliyatı ağrılı bir işlem mi?

Hayır, göz damla ile uyuşturulduğu için tamamen ağrısızdır.

Katarakt cerrahisi, kişiye özel bir planlama gerektiren son derece kişisel bir yolculuktur. Mercek seçimi, ameliyat tekniği ve zamanlaması gibi önemli konularda doğru kararları verebilmek için bir göz hastalıkları uzmanına danışmanız ve tüm seçenekleri detaylarıyla görüşmeniz önerilir.