Astigmat

Astigmat Nedir? Belirtileri, Tedavisi ve Göz Sağlığına Etkileri

Geceleri araba kullanırken karşıdan gelen farların etrafında saçılmalar mı fark ediyorsunuz? Okuduğunuz yazıların gölgeli veya çift gibi göründüğünden mi şikayetçisiniz? Hem uzağı hem de yakını tam olarak netleştiremiyor, sürekli bir odaklanma sorunu mu yaşıyorsunuz? Bu belirtiler size tanıdık geliyorsa, yalnız değilsiniz. Milyonlarca insanı etkileyen ve en yaygın kırma kusurlarından biri olan Astigmatizma ile karşı karşıya olabilirsiniz.

Astigmat, genellikle miyopi ve hipermetropi ile birlikte görülen ancak kendine has özellikler taşıyan bir göz kusurudur. Sadece bulanık görmeye değil, aynı zamanda baş ağrısı ve göz yorgunluğuna da neden olarak yaşam kalitesini önemli ölçüde etkileyebilir. Neyse ki, günümüz tıp teknolojisi, basit bir gözlükten en gelişmiş lazer ve göz içi lens uygulamalarına kadar astigmatı düzeltmek için sayısız etkili çözüm sunmaktadır.

Bu detaylı rehberde, astigmatın ne olduğundan başlayarak, belirtilerini, türlerini, teşhis ve tedavi yöntemlerini, çocuklardaki önemini ve günlük yaşama etkilerini, uzman bir bakış açısıyla ve herkesin anlayabileceği bir dille ele alacağız.

Astigmat Nedir?

Tanımı

Astigmatizma, gözün en dış saydam tabakası olan korneanın veya daha nadiren göz içindeki merceğin, her yönde aynı eğime sahip olmaması durumudur. Bu şekil bozukluğu nedeniyle göze gelen ışık ışınları retina üzerinde tek bir noktada odaklanamaz. Bunun yerine, birden fazla odak noktası oluşur ve bu da hem uzak hem de yakın mesafede bulanık, çarpık ve gölgeli bir görüntüye neden olur.

Gözde etkilediği yapılar

En yaygın olarak korneayı etkiler. Normal bir kornea, bir basketbol topu gibi her yönde pürüzsüz ve küresel bir yapıya sahipken, astigmatlı bir kornea daha çok bir rugby topu veya yumurta gibi bir eksende daha dik, diğer eksende ise daha basık bir yapıdadır. Bu, ışığın farklı eksenlerde farklı kırılmasına yol açar.

Körlük Riski veya Kalıcı Bozulma

Astigmat körlük yapar mı?

Hayır. Bu, hastaların en büyük endişelerinden biridir ancak tamamen yersizdir. Astigmat bir hastalık değil, gözün yapısal bir odaklanma kusurudur (kırma kusuru). Körlüğe veya başka bir ciddi göz hastalığına neden olmaz.

Astigmat göz yapısını zamanla bozar mı?

Hayır. Astigmat, gözün mevcut yapısından kaynaklanır ve bu yapıyı zamanla daha da kötüleştirmez veya bozmaz. Ancak tedavi edilmediğinde, özellikle çocuklarda, beynin görmeyi öğrenme sürecini olumsuz etkileyerek kalıcı göz tembelliğine (ambliyopi) yol açabilir.

Belirtiler ve Teşhis

Astigmatın belirtileri, derecesine ve türüne göre kişiden kişiye değişebilir.

Astigmatın tipik belirtileri nelerdir?

• Bulanık ve Çarpık Görme: Hem uzak hem de yakın mesafedeki nesnelerin kenarlarının net olmaması, yazıların karışması.
• Gölgeli veya Çift Görme: Özellikle tek gözle bakıldığında, harflerin veya nesnelerin yanında hayalet bir görüntü veya gölge belirmesi.
• Göz Yorgunluğu ve Ağrı: Gözün sürekli net bir odak noktası bulmaya çalışması nedeniyle göz çevresinde ve şakaklarda ağrı.
• Baş Ağrısı ve Baş Dönmesi: Özellikle uzun süreli okuma veya bilgisayar kullanımı sonrası ortaya çıkan baş ağrıları, astigmatın en yaygın belirtilerindendir.
• Gece Görüşünde Zorluk: Gece araba farları gibi ışık kaynaklarının dağılması, etraflarında saçılmalar veya çizgiler şeklinde uzaması.

Çocuklarda astigmat nasıl anlaşılır?

Çocuklar görme sorunlarını ifade edemeyebilirler. Ebeveynler şu belirtilere dikkat etmelidir:

• Sık sık gözlerini kısarak bakma veya ovuşturma.
• Başını bir yöne eğerek televizyon izleme veya okuma.
• Satırları karıştırma, sakarlık ve sık sık düşme.
• Gözlerde kayma (şaşılık) ve baş ağrısı şikayetleri.

Bilgi Kutusu: Çocukluk çağında teşhis ve tedavi edilmeyen yüksek astigmat, kalıcı bir görme azlığı olan göz tembelliğinin (ambliyopi) en önemli nedenlerinden biridir. Bu nedenle düzenli göz muayenesi kritik öneme sahiptir.

Tanı süreci: Göz muayenesi ve testler

Astigmat tanısı, bir göz hastalıkları uzmanı tarafından yapılan rutin bir göz muayenesi sırasında kolayca konulur. Otorefraktometre ile otomatik ölçüm, gözlük camları ile yapılan refraksiyon muayenesi ve korneanın detaylı haritasını çıkaran korneal topografi gibi testler ile astigmatın derecesi ve ekseni (yönü) hassas bir şekilde saptanır.

Dereceler, Türler ve İlerleme

Astigmat dereceleri nedir? “Cyl” ve “Ax” ne demek?

Astigmat, gözlük reçetesinde “Cylinder (Cyl)” ve “Axis (Ax)” olarak belirtilir.

• Cyl (Silindir): Astigmatın derecesini (büyüklüğünü) diyoptri cinsinden ifade eder. Bu değer ne kadar yüksekse, astigmat o kadar fazladır.
• Ax (Aks): Astigmatın yönünü, yani korneanın rugby topu gibi olan şeklinin hangi açıda durduğunu 1 ile 180 derece arasında gösterir.

Astigmat ilerler mi?

Genellikle astigmat, ergenlik dönemi sonrasında çok fazla ilerleme göstermez ve stabil kalır. Çocukluk çağında gözün büyümesiyle küçük değişiklikler olabilir. Ancak yetişkinlikte astigmat derecesinde hızlı bir artış fark edilirse, bu durum Keratokonus gibi altta yatan başka bir hastalığın belirtisi olabilir ve mutlaka araştırılmalıdır.

Astigmat türleri: miyopik, hipermetropik, mikst

Astigmat genellikle miyopi veya hipermetropi ile birlikte bulunur.

• Miyopik Astigmat: Gözde hem miyopi hem de astigmat vardır.
• Hipermetropik Astigmat: Gözde hem hipermetropi hem de astigmat vardır.
• Mikst (Karışık) Astigmat: Gözün bir ekseni miyop, diğer ekseni hipermetroptur.

Tedavi ve Düzeltme Yöntemleri

Astigmat, günümüzde çok çeşitli ve etkili yöntemlerle tamamen düzeltilebilen bir kırma kusurudur.

Tedavi Karşılaştırma Tablosu

Lazerle düzeltme: LASIK, PRK, SMILE

Göz yapısı uygun olan 18 yaş üstü bireylerde, lazerle göz çizdirme ameliyatları astigmat tedavisinde altın standarttır. Excimer lazer, korneanın yüzeyini yeniden şekillendirerek oval yapıyı küresel hale getirir ve astigmatı kalıcı olarak ortadan kaldırır.

Göz içi akıllı lens ile astigmat düzeltmesi

Özellikle 45 yaş üstü, kataraktı olan veya yakın görme sorunu da yaşayan hastalarda, Torik özellikli Akıllı Lensler (Trifokal Torik IOL) kullanılır. Bu lensler, tek bir ameliyatla hem astigmatı, hem miyopi/hipermetropiyi hem de yakın görme sorununu aynı anda çözer.

Sıkça Sorulan Sorular

1. Temel Bilgiler ve Tanımlama

Astigmat nedir?

Gözün kornea veya merceğinin oval bir şekle sahip olması nedeniyle ışığı tek bir noktaya odaklayamaması ve bu yüzden hem uzak hem de yakında bulanık, gölgeli görmeye neden olan bir kırma kusurudur.

Astigmat olan bir göz nasıl görür?

Netlikten yoksundur. Işıkları saçılmış veya uzamış, yazıları gölgeli veya çift gibi görür.

Astigmat doğuştan mı gelir, sonradan mı olur?

Genellikle doğuştan gelir ve kalıtsal bir yatkınlık söz konusudur. Ancak nadiren bazı göz ameliyatları veya travmalar sonrası da gelişebilir.

Astigmat bir hastalık mı, göz kusuru mu?

Bir hastalık değil, miyopi ve hipermetropi gibi yaygın bir göz kusurudur.

2. Belirtiler ve Teşhis

Astigmat baş ağrısı, baş dönmesi yapar mı?

Evet, özellikle düzeltilmemiş astigmat, gözün sürekli netlemeye çalışması nedeniyle kronik baş ağrılarına ve göz yorgunluğuna neden olabilir.

Gece ışıkların saçılması astigmattan mı kaynaklanır?

Evet, gece ışıkların etrafında haleler, kamaşmalar veya ışıkların dikey/yatay olarak uzaması astigmatın en tipik belirtilerinden biridir.

3. Tedavi Seçenekleri

Astigmat nasıl düzeltilir?

Gözlük, torik kontakt lensler, lazer ameliyatları (LASIK, PRK, SMILE) veya göz içi torik lens ameliyatları ile tamamen düzeltilebilir.

Lazerle astigmat tamamen geçer mi?

Evet, göz yapısı uygun olan hastalarda lazer tedavisi ile astigmat kalıcı olarak ortadan kaldırılabilir ve %95’in üzerinde başarı sağlanır.

4. Gözlük ve Lens Kullanımı

Astigmat gözlüğü sürekli takılmalı mı?

Bu, astigmatın derecesine ve kişinin şikayetlerine bağlıdır. Düşük numaralarda sadece ihtiyaç anında (araba kullanırken, okurken) takılabilirken, yüksek numaralarda ve özellikle çocuklarda sürekli takılması önerilir.

Astigmatlı (Torik) lens kullanımı zor mu?

Hayır. Modern torik kontakt lensler oldukça konforludur. Sadece lensin gözde doğru açıda durması gerektiği için, ilk birkaç denemede alışma süreci gerekebilir.

5. Önleme ve Göz Alışkanlıkları

Astigmatı önlemek mümkün mü?

Hayır. Astigmat, gözün yapısal bir özelliği olduğu için egzersiz, beslenme veya yaşam tarzı değişiklikleri ile önlenemez.

Bilgisayara çok bakmak astigmata neden olur mu?

Hayır, bilgisayar kullanımı astigmata neden olmaz veya derecesini artırmaz. Ancak mevcut ve düzeltilmemiş bir astigmatınız varsa, bilgisayar kullanımı göz yorgunluğu ve baş ağrısı gibi şikayetlerinizi artırabilir.

 En Çok Merak Edilenler

 “Op. Dr. Mazhar Dilmaç şöyle diyor: ‘Astigmat tedavisinde kişiye özel yaklaşım çok önemlidir. Her astigmat tipi aynı tedaviye yanıt vermez. Hastanın kornea haritasını çıkararak, miyopi veya hipermetropi ile olan kombinasyonunu değerlendirerek en doğru yöntemi belirlemek, başarının anahtarıdır.’”

Sonuç olarak, astigmatizma, yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilen ancak günümüzde son derece etkili ve güvenli yöntemlerle tamamen düzeltilebilen yaygın bir göz kusurudur. Bulanık veya gölgeli görme, baş ağrısı gibi belirtileri göz ardı etmemek, hem kendi konforunuz hem de çocuklarınızın göz sağlığının geleceği için atılacak en önemli adımdır.

Astigmatın derecesi, türü ve size uygun en iyi tedavi yöntemi için bir göz hastalıkları uzmanına başvurmanız önerilir.