Fako Yöntemiyle Katarakt Tedavisi

Fako Yöntemiyle Katarakt Tedavisi: Süreç, Mercek Seçimi ve  Riskler 

Göz sağlığında devrim yaratan teknolojilerden biri olan Fako (Fakoemülsifikasyon) yöntemi, günümüzde katarakt cerrahisinin “altın standardı” olarak kabul edilmektedir. Görme kalitenizi düşüren ve yaşamınızı olumsuz etkileyen katarakttan kurtulmayı düşünüyorsanız, Fako yönteminin ne olduğunu, nasıl uygulandığını, lazerden farklarını ve iyileşme sürecini bilmek, bu yolculuğa daha güvenle çıkmanızı sağlar.

Bu rehberde, Fako yöntemiyle katarakt tedavisini tüm detaylarıyla ele alıyor; ameliyat sürecinden mercek seçimine, risklerden SGK kapsamına kadar aklınızdaki tüm soruları, bir uzman gözüyle ve herkesin anlayabileceği bir dille yanıtlıyoruz.

1. Fako Yöntemini Anlama ve Diğer Tekniklerle Karşılaştırma

Fako (Fakoemülsifikasyon) yöntemi nedir?

Fako, kataraktlı yani bulanıklaşmış göz merceğini, ses dalgaları (ultrason) kullanarak göz içinde küçük parçalara ayırma ve bu parçaları emerek (vakumlayarak) temizleme işlemidir. Bu yöntem, gözde büyük bir kesi açmaya gerek kalmadan, milimetrik bir girişle kataraktın alınmasına olanak tanır.

Fako nasıl çalışır, adım adım süreci nedir?

Göz damlalarla uyuşturulur.

Kornea kenarından yaklaşık 2.2 mm’lik çok küçük bir kesi açılır.

Bu kesiden, ucu bir kalem gibi olan Fako cihazı göz içine ilerletilir.

Cihazın ucu, yüksek frekanslı ses dalgaları yayarak kataraktlı merceği parçalar.

Aynı anda cihazın aspirasyon (emme) özelliği, bu küçük parçaları temizler.

Katarakt tamamen temizlendikten sonra, aynı kesiden katlanabilir yapay göz içi merceği yerleştirilir.

Fako ile lazerli katarakt ameliyatı (Femtosaniye lazer) farkları?

Bu, en çok karıştırılan konudur. Lazer, ameliyatın hazırlık aşamalarını yapar; Fako ise kataraktı temizleme işleminin kendisidir.

Lazer (Femtosaniye): Kesi yerlerini, mercek kapsülünün önünü açma işlemini ve kataraktı ön parçalama işlemini bıçak kullanmadan, bilgisayar kontrolünde kusursuz bir hassasiyetle yapar.

Fako: Lazerin hazırladığı bu aşamalardan sonra, parçalanmış lensi temizlemek için yine Fako cihazı kullanılır. Yani lazerli ameliyat, Fako yöntemini ortadan kaldırmaz, ona bir hazırlık aşaması ekler.

Hangisi daha iyi, Fako mu lazer mi?

Her iki yöntem de son derece güvenli ve etkilidir. Lazer, özellikle premium lens (akıllı, torik) uygulamalarında ve bazı zorlu vakalarda hassasiyeti artırarak cerraha avantaj sağlayabilir. Ancak standart Fako cerrahisi de tecrübeli bir cerrahın elinde mükemmel sonuçlar verir. Karar, hastanın göz yapısına ve cerrahın tercihine bağlıdır.

Fako neden “altın standart” kabul edilir?

Çünkü küçük kesi sayesinde hızlı iyileşme sağlar, dikiş gerektirmez, enfeksiyon riski düşüktür ve on yıllardır milyonlarca hastada güvenle uygulanarak etkinliğini kanıtlamış bir yöntemdir. Fako yöntemi, dünya genelinde kabul görmüş güvenli ve etkili bir yöntemdir.

2. Fako Ameliyat Süreci ve Teknik Detaylar

Fako ameliyatı ne kadar sürer?

Genellikle operasyonun kendisi 10-15 dakika gibi çok kısa bir sürede tamamlanır.

Lokal anestezi yeterli mi, genel anestezi gerekli mi?

Evet, damlalarla yapılan lokal (topikal) anestezi tamamen yeterlidir. Genel anestezi sadece bebek, çocuk veya iletişim kurulamayan özel durumlardaki yetişkinlerde kullanılır.

Operasyon sırasında ağrı hissedilir mi? Göz nasıl uyuşturulur?

Hayır. Göz yüzeyi, ameliyat öncesi damlatılan özel anestezik damlalarla tamamen uyuşturulur. Bu sayede hasta operasyon sırasında kesinlikle ağrı veya acı hissetmez.

Fako cihazı göze ne yapar, ultrason dalgaları güvenli mi?

Fako cihazının yaydığı ultrason dalgaları, sadece sertleşmiş kataraktlı merceğe odaklanmıştır ve gözün diğer dokularına zarar vermeyecek şekilde kontrol edilir. Son derece güvenli bir teknolojidir.

Kesi büyüklüğü ne kadardır? Dikiş var mı?

Kesi yaklaşık 2.2 mm’dir. Bu kadar küçük bir kesi, operasyon sonunda kendiliğinden kapandığı için dikiş atılmasına gerek kalmaz.

Hasta ameliyat sırasında açık mı olur, ne görür?

Hasta uyanıktır ancak genellikle hafif bir sakinleştirici verilebilir. Gözüne odaklanmış parlak mikroskop ışığı nedeniyle sadece renkli ışıklar ve şekiller görür, cerrahi aletleri veya işlemi izlemez.

3. Fako Sonrası İyileşme Süreci

• İyileşme ne kadar sürer? Görme ne zaman netleşir? Fako yönteminin küçük kesi avantajı sayesinde iyileşme çok hızlıdır. Gözdeki bandaj ertesi gün açıldığında görme başlar, ancak ilk başta biraz bulanık olabilir. Genellikle birkaç gün içinde görme belirgin şekilde netleşir, tam olarak oturması ise 3-4 hafta sürebilir.
• Nelere dikkat edilmeli (banyo, araç kullanımı, iş, egzersiz, telefon)?
  • Banyo: İlk hafta göze su ve sabun kaçırmadan, boyundan aşağısı yıkanabilir.
  • Araç Kullanımı: Net görüş sağlandığında, genellikle birkaç gün sonra kullanılabilir.
  • İş: Ofis işlerine birkaç günde, fiziksel güç gerektiren işlere 1-2 haftada dönülebilir.
  • Egzersiz: Ağır kaldırmaktan ve eğilmekten ilk hafta kaçınılmalıdır.
  • Telefon/TV: Gözü yormadan ilk günden itibaren kullanılabilir.
• Gözde batma, sulanma normal mi? Evet, ameliyat sonrası ilk günlerde gözde hafif batma, yabancı cisim hissi ve sulanma olması normaldir.
• Kullanılan damlalar nelerdir ve ne süreyle? Enfeksiyonu önlemek için antibiyotikli ve iyileşmeyi hızlandırmak için kortizonlu damlalar verilir. Bu damlalar doktorun belirttiği şemaya göre genellikle 3-4 hafta boyunca kullanılır.

 “Fako yöntemi, ultrasonla kataraktı parçalayarak çıkarmayı sağlar; çoğu hastada aynı gün görme düzeldiği için tercih edilir.” – Op. Dr. Alper Dinçyıldız

4. Riskler, Güvenlik ve Komplikasyonlar

Fako, son derece güvenli bir cerrahidir. Komplikasyon oranı çok düşüktür (%1-2’den az).

Fako’nun genel riskleri nelerdir?

En ciddi ama en nadir risk enfeksiyondur (endoftalmi). Diğer nadir riskler arasında göz içi basıncında geçici artış, retinada ödem (makula ödemi) veya retina dekolmanı sayılabilir.

Katarakt sertleşmişse Fako yeterli olur mu?

Evet. Modern Fako cihazları, çok sert (matür) kataraktları bile parçalayabilecek güç ayarlarına ve teknolojilere sahiptir.

Arka kapsül yırtılması durumu ne anlama gelir?

Bu, ameliyat sırasında merceğin içinde bulunduğu zarın arka kısmının yırtılmasıdır. Tecrübeli bir cerrahın yönetebileceği, nadir görülen bir durumdur.

5. Lens Seçimi ve Fako Yöntemi

Fako ile akıllı, trifokal, torik, monofokal lensler takılabilir mi?

Evet. Fako yöntemi, tüm göz içi lens tipleriyle tam uyumludur. Katarakt temizlendikten sonra oluşturulan boşluğa, hastanın ihtiyacına ve tercihine göre seçilen her türlü mercek (tek odaklı, astigmatlı, çok odaklı/akıllı) yerleştirilebilir.

Akıllı lens sonrası ışık parlaması olur mu?

Evet, özellikle trifokal (akıllı) lenslerden sonra geceleri ışıkların etrafında hale veya parlama görülebilir. Bu durum çoğu hastada zamanla azalır veya beyin tarafından adapte edilir.

6. Maliyet ve SGK Kapsamı

Devlet hastanesinde Fako yöntemiyle katarakt ameliyatı yapılır mı?

Evet, Türkiye’deki tüm devlet hastanelerinde katarakt ameliyatları standart olarak Fako yöntemiyle yapılmaktadır.

SGK Fako ameliyatını karşılıyor mu?

Evet. SGK, Fako yöntemiyle yapılan standart katarakt ameliyatını ve bu ameliyatta kullanılan standart tek odaklı (monofokal) merceği tamamen karşılamaktadır.

Özel hastane fiyatları (2025/2026)?

Özel hastanelerdeki fiyatlar, seçilen merceğin türüne (akıllı, torik vb.), lazer teknolojisi kullanılıp kullanılmadığına ve hastanenin anlaşmalarına göre değişir.

SGK akıllı/trifokal/torik lensi karşılıyor mu?

Hayır. SGK, sadece standart monofokal merceği karşılar. Akıllı, astigmatlı (torik) veya EDOF gibi özellikli mercekleri tercih eden hastaların, mercek ücretini kendilerinin ödemesi gerekir.

7. Özel Durumlar ve Hasta Uygunluğu

Diyabet, glokom, sarı nokta hastalığı olanlarda Fako uygulanabilir mi?

Evet. Bu hastalarda Fako yöntemi güvenle uygulanır. Ancak ameliyat öncesi ve sonrası planlama, bu ek hastalıklar göz önünde bulundurularak daha dikkatli yapılır.

Daha önce LASIK geçirenlerde Fako uygun mu?

Evet. Daha önce lazerle göz çizdirme ameliyatı olan kişilerde de Fako güvenle uygulanır. Ancak bu hastalarda göze takılacak merceğin numarasının hesaplanması özel formüller gerektirir.

Çocuklarda veya bebeklerde Fako uygulanır mı?

Evet, doğuştan kataraktı olan bebek ve çocuklarda da katarakt Fako yöntemiyle temizlenir.

Karşılaştırmalı Tablo: Standart FAKO ve Lazer Destekli FAKO

Aşağıdaki tablo, günümüz katarakt cerrahisinde kullanılan iki temel yaklaşımın temel farklarını ve avantajlarını özetlemektedir.

Ameliyat sonrası bir hafta gözünüzü ovuşturmaktan, üzerine yatmaktan ve göze su kaçırmaktan kaçının. Bu, enfeksiyon riskini en aza indirmek için en önemli adımdır.

 Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

Fako ameliyatı ağrılı mı?

Hayır, göz damla ile uyuşturulduğu için tamamen ağrısız bir işlemdir.

Gözüm ameliyat sonrası ne zaman açılır?

Gözdeki koruyucu bandaj genellikle ameliyattan bir gün sonra, ilk kontrolde doktor tarafından açılır.

Fako sonrası rapor, işe dönüş süresi nedir?

Genellikle 10 güne kadar istirahat raporu verilebilir. Ofis çalışanları birkaç günde, fiziksel işlerde çalışanlar 1-2 haftada işe dönebilir.

Araba ne zaman kullanılabilir?

Görüş netleştiğinde, genellikle 2-3 gün sonra doktor onayıyla araba kullanılabilir.

Fako sonrası secdeye ne zaman gidilir?

Alnın yere değdiği secde pozisyonu için genellikle 1 hafta beklenmesi istenir.

Enfeksiyon belirtisi olursa ne yapmam gerekir?

Gözde beklenmedik, şiddetli ağrı, görmede ani azalma ve aşırı çapaklanma gibi durumlarda derhal doktorunuza başvurmanız gerekir.

 Fako yöntemiyle katarakt ameliyatı, günümüz göz cerrahisinin ulaştığı en güvenli ve etkili noktalardan biridir. Süreç, mercek seçimi ve sizin gözünüze en uygun yaklaşımın belirlenmesi hakkında daha fazla bilgi ve kişiye özel bir değerlendirme için bir göz hastalıkları uzmanına başvurmanız önerilir.