Vitrektomi Ameliyatı

Vitrektomi Ameliyatı Nedir? Neden Yapılır ve Sonrası Nasıl Bir Süreçtir?

Göz sağlığı, yaşam kalitemizi doğrudan etkileyen en önemli unsurlardan biridir. Retina hastalıkları gibi ciddi durumlar ise görmeyi tehdit ederek bu kaliteyi düşürebilir. Vitrektomi, bu tür karmaşık göz hastalıklarının tedavisinde kullanılan, yüksek teknoloji gerektiren bir mikrocerrahi yöntemidir. Retina dekolmanı, diyabetik retinopati veya makula deliği gibi tanılarla karşı karşıya kalan hastalar ve yakınları için bu ameliyat, görmeyi kurtarmak adına atılan en önemli adımdır. Bu rehberde, vitrektomi ameliyatının ne olduğunu, neden yapıldığını, ameliyat sürecini, iyileşme döneminde dikkat edilmesi gerekenleri ve sıkça sorulan tüm soruları detaylı bir şekilde ele alacağız.

Vitrektomi Ameliyatı Nedir?

Vitrektomi, göz küresinin içini dolduran jel benzeri saydam sıvının, yani vitreusun, cerrahi olarak temizlenmesi ve bu yolla gözün arka segmentindeki (retina, makula, optik sinir) hastalıklara müdahale edilmesini sağlayan bir mikrocerrahi ameliyatıdır. Bu ameliyatın temel amacı, görmeyi engelleyen veya retinaya zarar veren yapıları ortadan kaldırarak retina dokusunu onarmak ve görme fonksiyonunu korumak veya iyileştirmektir.

Vitreus Jeli ve Temizlenmesi

Vitreus jeli, göz küresinin yaklaşık üçte ikisini dolduran, %99’u su olan, yumurta akı kıvamında saydam bir yapıdır. Gözün şeklini korumasına yardımcı olur. Ancak yaşlanma, travma veya hastalıklar nedeniyle yapısı bozulabilir. Vitreusun temizlenmesi şu gibi durumlarda zorunlu hale gelir:

• Kanama: Diyabet gibi hastalıklarda vitreus içine kanama olabilir ve bu kan görmeyi tamamen kapatabilir.
• Çekinti Oluşturma: Vitreus, retinaya yapışık olduğu yerlerden çekerek yırtıklara, deliklere veya dekolmana neden olabilir.
• Bulanıklaşma: Enfeksiyon veya enflamasyon nedeniyle saydamlığını yitirebilir.

Uygulama Alanları: Hangi Hastalıklarda Kullanılır?

Vitrektomi, birçok ciddi retina hastalığının tedavisinde altın standarttır:

Retina Dekolmanı:

Retinanın yerinden ayrıldığı durumlarda, retinayı tekrar yerine yatıştırmak için yapılır.

Diyabetik Retinopati:

İleri evre diyabetik göz hastalığında oluşan göz içi kanamalarını temizlemek ve retina yüzeyindeki zarları soymak için uygulanır.

Makula Deliği:

Merkezi görme noktası olan makulada delik oluştuğunda, bu deliği kapatmak amacıyla yapılır.

Epiretinal Membran (Gözde Perde):

Retina yüzeyinde oluşan ve görmeyi bozan zarların soyulması için kullanılır.

Göz Travmaları:

Göze yabancı cisim batması veya ciddi yaralanmalar sonrası oluşan hasarı onarmak için gereklidir.

Yoğun Vitreus Kanamaları ve Uçuşmaları:

Görmeyi ciddi şekilde etkileyen ve kendiliğinden temizlenmeyen kanamalar veya yoğun vitreus dejenerasyonları için de bir seçenektir.

“Vitrektomide erken ameliyat kararı ve uygun iyileşme pozisyonu, operasyon sonrası görme başarısını önemli ölçüde artırır.”

Ameliyat Süreci ve Teknik Detaylar

Vitrektomi ameliyatı, ameliyathane koşullarında, operasyon mikroskobu altında gerçekleştirilir.

Anestezi ve Süre:

Genellikle lokal anestezi (sadece gözün uyuşturulması) ile yapılır, ancak bazı durumlarda genel anestezi de tercih edilebilir. Ameliyat, hastalığın ciddiyetine göre 30 dakika ile 2 saat arasında sürebilir.

Uygulama:

Cerrah, göz duvarına çok küçük (yaklaşık 0.5 mm) 3 adet kesi yaparak gözün içine girer. Bir girişten sürekli olarak sıvı verilirken, diğerlerinden ışık kaynağı ve vitrektör adı verilen kesici-emici alet sokulur. Vitreus jeli temizlenir ve altta yatan hastalığa (yırtık, kanama, zar) müdahale edilir.

Gaz veya Silikon Yağı Uygulaması:

Ameliyat sonunda, retina dokusunun yerine yapışmasını sağlamak için bir iç tampon görevi görmesi amacıyla gözün içine genleşen gaz kabarcığı veya silikon yağı doldurulur. Gaz zamanla kendiliğinden emilirken, silikonun alınması için genellikle ikinci bir ameliyat gerekir.

Dikişsiz Vitrektomi:

Günümüzde kesiler çok küçük olduğu için genellikle dikiş atılmasına gerek kalmaz ve göz kendiliğinden iyileşir.

İyileşme Süreci ve Sonrası Bakım

Ameliyat sonrası dönem, tedavinin başarısı için en kritik evredir.

Yatış Pozisyonu:

Özellikle makula deliği ve retina dekolmanı ameliyatlarında, göze verilen gaz veya silikonun retinadaki sorunlu bölgeye doğru baskı yapabilmesi için doktorun önerdiği pozisyonda (genellikle yüzüstü veya yan) yatmak hayati önem taşır. Bu pozisyona birkaç günden birkaç haftaya kadar uyulması gerekebilir.

Gözde Gaz Varken Görme:

Gözde gaz varken görme, suyun altından bakıyormuş gibi çok bulanıktır. Gaz emildikçe, görme alanının üst kısmında siyah bir karartı olarak algılanan gaz seviyesi yavaş yavaş aşağı iner ve görme açılır.

Ağrı ve Diğer Şikayetler:

İlk birkaç gün gözde hafif ağrı, batma, kızarıklık ve sulanma normaldir. Bu şikayetler damlalarla kontrol altına alınır.

Göz Damlası ve Kontroller:

Enfeksiyonu önlemek ve iyileşmeyi hızlandırmak için antibiyotikli ve kortizonlu damlalar reçete edilir. İlk kontrol genellikle ameliyatın ertesi günü yapılır.

Görme Netleşmesi:

Nihai görme seviyesine ulaşmak, hastalığın türüne ve ciddiyetine bağlı olarak birkaç ay sürebilir.

Yüzüstü yatış pozisyonuna doktorunuzun önerdiği süre boyunca uymanız, operasyonun başarısını doğrudan etkiler. Bu süreci kolaylaştırmak için özel yastıklar veya aparatlar kullanılabilir.

Riskler, Komplikasyonlar ve Uzun Dönem Etkiler

Vitrektomi, yüksek başarı oranlarına sahip olsa da ciddi bir ameliyattır ve bazı riskler taşır:

Katarakt Gelişimi:

En sık görülen yan etkidir. Vitrektomi geçiren gözlerde, genellikle 6 ay ile 2 yıl içinde katarakt gelişme riski çok yüksektir ve bu durum için ayrıca katarakt ameliyatı gerekir.

Göz Tansiyonu Değişiklikleri:

Ameliyat sonrası göz içi basıncında geçici veya kalıcı yükselme ya da düşmeler olabilir.

Diğer Riskler:

Enfeksiyon (endoftalmi), göz içi kanama ve retina dekolmanının tekrarlaması gibi nadir ama ciddi riskler de bulunmaktadır.

Başarı Oranları:

Anatomik başarı (retinanın yerine yapışması) %90’ın üzerindedir. Ancak fonksiyonel başarı (görme seviyesi), retinanın ameliyat öncesi ne kadar hasar gördüğüne bağlıdır.

Günlük Yaşıma Dönüş ve Kısıtlamalar

Normal Hayat:

Hafif aktivitelere birkaç gün içinde dönülebilirken, tam iyileşme birkaç haftayı bulabilir.

Duş/Banyo:

İlk birkaç gün göze su ve sabun kaçırmamaya özen gösterilmelidir.

Araba Kullanma:

Görme seviyesi yasal sınıra ulaşana ve doktor onayı alınana kadar araba kullanılmamalıdır.

Uçak Yolculuğu:

Gözde gaz varken basınç değişikliği nedeniyle uçak yolculuğu yapmak veya yüksek rakımlı yerlere çıkmak KESİNLİKLE YASAKTIR ve körlüğe yol açabilir! Bu yasak, gaz tamamen emilene kadar (birkaç hafta) devam eder. Silikon yağında bu kısıtlama yoktur.

Aktiviteler:

Kitap okuma, ekran kullanımı gibi aktiviteler gözü yormayacak şekilde yapılabilir. Ağır kaldırma ve zorlayıcı sporlara ise en az 1 ay ara verilmelidir.

 Gözünüze gaz uygulaması yapıldıysa, gaz tamamen emilene kadar uçak yolculuğu yapmanız kesinlikle yasaktır! Bu konuda doktorunuzdan net bilgi alın.

Maliyet, SGK ve Diğer Bilgiler

2025 Vitrektomi Ameliyatı Maliyetleri:

Vitrektomi, yüksek teknoloji ve özel malzeme gerektiren bir ameliyat olduğu için maliyetlidir. Özel hastanelerdeki ücretler, ameliyatın karmaşıklığına, kullanılan malzemelere (gaz, silikon, membran soyma boyaları), hastaneye ve cerraha göre önemli ölçüde değişir. Temmuz 2025 itibarıyla güncel fiyat bilgisi için merkezlerden doğrudan bilgi almak en doğrusudur.

SGK Kapsamı:

Vitrektomi ameliyatı, tıbbi bir zorunluluk olduğu için Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından üniversite ve devlet hastanelerinde karşılanmaktadır. Özel hastanelerde ise SGK anlaşmasına bağlı olarak fark ücretleri çıkabilmektedir.

Uzman Seçimi:

Bu ameliyatın başarısında cerrahın tecrübesi çok önemlidir. Vitrektomi konusunda deneyimli (vitreoretinal cerrah) bir hekim seçimi kritik rol oynar.

 Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

Vitrektomi ameliyatı nedir?

Gözün içini dolduran vitreus jelinin temizlenerek, retina hastalıklarına cerrahi olarak müdahale edilmesini sağlayan bir mikrocerrahi yöntemidir.

Yüzüstü yatış pozisyonuna ne kadar süre uyulmalı?

Bu süre, göze verilen gazın türüne ve miktarına bağlı olarak birkaç günden birkaç haftaya kadar değişebilir. Doktorunuzun belirttiği süreye uymak kritik öneme sahiptir.

Gaz varken nasıl görebilirim? Siyah karartı normal mi?

Gözde gaz varken görme çok bulanıktır. Üstte görülen siyah karartı, gaz kabarcığının seviyesidir ve gaz emildikçe yavaş yavaş aşağı inerek kaybolur, bu normaldir.

Riskleri ve komplikasyonları neler?

En sık görülen risk katarakt gelişimidir. Nadiren enfeksiyon, kanama, göz tansiyonu değişiklikleri ve retina dekolmanı tekrarı görülebilir.

Katarakt gelişme riski var mı?

Evet, vitrektomi sonrası katarakt gelişme riski çok yüksektir. Genellikle ameliyattan sonraki 1-2 yıl içinde katarakt ameliyatı gerekebilir.

Silikon yağı alınmalı mı?

Genellikle evet. Silikon yağı, retina tam olarak iyileştikten sonra (genellikle 3-6 ay sonra) ikinci bir ameliyatla gözden alınır.

Uçak yolculuğu tehlikesi nedir?

Gözde gaz varken uçağın kabin basıncındaki düşüş, gazın genleşmesine neden olur. Bu durum, göz tansiyonunu aşırı yükselterek optik sinire zarar verir ve kalıcı körlüğe yol açabilir.

SGK karşılıyor mu?

Evet, vitrektomi ameliyatı tıbbi zorunluluk gerektiren bir işlem olduğu için SGK tarafından kamu ve üniversite hastanelerinde karşılanmaktadır.

Vitrektomi Ameliyatında Kullanılan Tamponad Maddeler

“Vitrektomi; retina hastalıklarında görme kurtarma şansını artıran son derece gelişmiş bir cerrahi seçenektir. Özellikle erken tanı ve doğru teknikle, günümüzde oldukça yüksek başarı oranlarına ulaşılabilmektedir.” — Op. Dr. Alper Dinçyıldız

Vitrektomi ve Görme Kalitesi

Vitrektomi ameliyatı, görmeyi tehdit eden birçok ciddi hastalığın tedavisinde modern tıbbın sunduğu en önemli imkanlardan biridir. Karmaşık bir süreç olsa da, doğru hasta seçimi, deneyimli bir cerrah ve hastanın ameliyat sonrası bakım kurallarına (özellikle yatış pozisyonuna) titizlikle uyması ile görme fonksiyonu büyük ölçüde korunabilir veya geri kazanılabilir.

 Vitrektomi ameliyatı düşünülüyorsa veya size önerildiyse, tüm sorularınızı sormaktan çekinmeyin ve görme potansiyelinizi korumak için bu alanda uzmanlaşmış bir göz hastalıkları (retina) uzmanına başvurmanız önerilir.