Üveit Tedavisi

Üveit Nedir? Belirtileri, Tedavi Yöntemleri ve Yaşam Üzerindeki Etkileri

Gözde aniden başlayan bir kızarıklık, ağrı, bulanık görme veya ışığa karşı hassasiyet… Bu belirtiler basit bir göz enfeksiyonundan çok daha fazlasının, yani Üveit‘in habercisi olabilir. Halk arasında “göz iltihabı” veya bazen altta yatan nedenlerle ilişkili olarak “göz romatizması” olarak da bilinen üveit, gözün uvea adı verilen orta tabakasının iltihaplanmasıyla karakterize ciddi bir durumdur.

Üveit, sadece gözü etkileyen izole bir problem olabileceği gibi, Behçet hastalığı, ankilozan spondilit gibi romatizmal hastalıklar veya çeşitli enfeksiyonlar gibi vücuttaki başka bir sorunun dışa vurumu da olabilir. Tedavi edilmediğinde katarakt, glokom (göz tansiyonu) ve kalıcı görme kaybı gibi ciddi sonuçlara yol açabilen bu hastalığı doğru anlamak, erken teşhis ve etkin tedavi için atılacak en önemli adımdır.

Bu kapsamlı rehberde, üveitin ne olduğundan başlayarak, nedenlerini, belirtilerini, tanı yöntemlerini, kortizonlu damlalardan biyolojik ajanlara uzanan modern tedavi seçeneklerini ve günlük yaşamda dikkat edilmesi gerekenleri, uzman bir bakış açısıyla ve herkesin anlayabileceği bir dille ele alacağız.

Üveit Nedir?

Tanımı

Üveit, göz küresinin orta tabakası olan uvea‘nın iltihaplanmasıdır. Uvea tabakası, gözü besleyen kan damarlarının büyük bir kısmını içerir ve üç bölümden oluşur:

1. İris: Gözün renkli kısmı.
2. Siliyer Cisim: Göz merceğini askıda tutan ve odaklanmayı sağlayan kasları içeren yapı.
3. Koroid: Retina ile gözün beyaz kısmı (sklera) arasında yer alan, kan damarlarından zengin besleyici tabaka.

Bu tabakalardan herhangi birinin iltihaplanması üveit olarak adlandırılır.

Bulaşıcı mıdır?

Hayır. Üveit, enfeksiyöz bir nedene bağlı olsa bile (örn: herpes virüsü), iltihabın kendisi bir kişiden diğerine bulaşmaz.

Üveit atağı nedir?

Üveit, genellikle alevlenmeler ve sönme dönemleri ile seyreden bir hastalıktır. Hastalığın belirtilerinin (ağrı, kızarıklık, bulanıklık) aniden ortaya çıktığı veya şiddetlendiği dönemlere “üveit atağı” denir.

Türleri: Ön, orta, arka, panüveit

Üveit, iltihabın gözün hangi bölümünde olduğuna göre sınıflandırılır:

• Ön Üveit (İritis): En sık görülen türdür ve sadece irisi etkiler. Genellikle ağrı, kızarıklık ve ışık hassasiyeti ile kendini gösterir.
• Orta Üveit (İntermedier): Gözün orta kısmını (vitreus jeli) etkiler. Genellikle ağrısızdır ancak gözde uçuşan cisimler ve bulanık görmeye neden olur.
• Arka Üveit (Koroidit/Retinit): Gözün arka kısmını (retina ve koroid) etkiler. Görmeyi en ciddi tehdit eden türdür ve genellikle ilerleyici görme kaybına yol açar.
• Panüveit: Gözün tüm uvea tabakalarının aynı anda iltihaplanmasıdır.

Nedenleri ve Risk Faktörleri

Üveit vakalarının yaklaşık yarısında altta yatan net bir neden bulunamaz (idiyopatik). Ancak bilinen nedenler genellikle üç ana grupta toplanır:

1. Sistemik Otoimmün Hastalıklar: Vücudun kendi dokularına saldırdığı durumlardır.
   • Behçet Hastalığı: Türkiye’de üveitin en önemli nedenlerinden biridir. Özellikle arka üveite yol açarak ciddi görme kayıplarına neden olabilir.
   • Ankilozan Spondilit ve Diğer Romatizmal Hastalıklar: Özellikle HLA-B27 genetik belirteci pozitif olan kişilerde, tekrarlayan ön üveit atakları sık görülür.
   • Sarkoidoz, Multipl Skleroz (MS), İnflamatuar Bağırsak Hastalıkları (Crohn, Ülseratif Kolit).
2. Enfeksiyonlar:
   • Virüsler: Herpes (uçuk virüsü), Varicella Zoster (zona virüsü), CMV.
   • Bakteriler: Tüberküloz (verem), Sifiliz (frengi).
   • Parazitler: Toksoplazmozis.
3. Travma: Göze gelen şiddetli bir darbe sonrası da üveit gelişebilir.

Stresin etkisi

Stres, doğrudan üveite neden olmaz. Ancak altta yatan otoimmün bir hastalık varsa, yoğun stresin bağışıklık sistemini etkileyerek mevcut hastalığı alevlendirebileceği ve üveit ataklarını tetikleyebileceği düşünülmektedir.

Belirtiler ve Tanı

Üveitin belirtileri, iltihabın gözün hangi bölgesinde olduğuna göre değişir.

En sık görülen belirtiler:

• Gözde Ağrı: Genellikle zonklayıcı ve derinden gelen bir ağrıdır (Ön üveit).
• Gözde Kızarıklık ve Kanlanma.
• Işığa Karşı Aşırı Hassasiyet (Fotofobi): Işığa bakmakta zorlanma ve ağrı hissetme.
• Bulanık Görme: “Sisli”, “puslu” veya “çamurlu bir camın arkasından bakıyormuş gibi” görme.
• Gözde Uçuşan Cisimler (Floater’lar): Özellikle orta ve arka üveitte sık görülür.
• Göz Bebeği Şekil Bozuklukları: İrisin merceğe yapışması (sineşi) sonucu göz bebeğinin yuvarlaklığının bozulması.

Tanı yöntemleri

Tanı, bir göz hastalıkları uzmanı tarafından yapılan detaylı bir biyomikroskopik (slit-lamp) muayene ile konur. Hekim, gözün ön kısmında iltihap hücrelerini (Tyndall) ve arkasında retina ve görme sinirindeki tutulumu değerlendirir. Altta yatan nedeni bulmak için ise ek testler istenebilir:

• Kan Tahlilleri: Romatizmal ve enfeksiyöz hastalıkları araştırmak için (örn: HLA-B27, CRP, sedimantasyon, Behçet testleri, enfeksiyon serolojileri).
• Görüntüleme Yöntemleri: Akciğer grafisi (sarkoidoz, tüberküloz), OCT (makula ödemini değerlendirmek için), anjiyografi (retina damarlarını incelemek için).

Tedavi Seçenekleri

Üveitte hızlı müdahale görme kaybını önleyebilir. Tedavinin temel amacı, iltihabı (enflamasyonu) hızla baskılamak, ağrıyı gidermek, gözde kalıcı hasar oluşumunu (komplikasyonları) önlemek ve görmeyi korumaktır.

Üveit tamamen geçer mi?

Altta yatan neden bir enfeksiyon ise ve bu enfeksiyon tamamen tedavi edilirse, üveit de tamamen geçebilir. Ancak çoğu üveit vakası, romatizmal hastalıklar gibi kronik bir duruma bağlı olduğu için tamamen “iyileşmez”, bunun yerine “kontrol altına alınır” veya “remisyona girer”. Hastalık tekrarlayıcı olabilir.

Tedavi edilmezse ne olur?

Tedavi edilmeyen üveit; katarakt, glokom, makula ödemi, iris yapışıklıkları ve görme siniri hasarı gibi ciddi komplikasyonlara yol açarak kalıcı görme kaybı ve körlüğe neden olabilir.

Bitkisel yöntemler etkili mi?

Hayır. Üveit ciddi bir tıbbi durumdur. Bilimsel olarak kanıtlanmamış bitkisel veya alternatif yöntemler için ilaç tedavisini bırakmak veya geciktirmek, geri dönüşü olmayan görme kayıplarına yol açabilir.

Kortizon ve İlaç Kullanımı

Tedavinin temelini, iltihabı güçlü bir şekilde baskılayan steroidler (kortizon) oluşturur.

Neden kortizon kullanılır?

Kortizon, bağışıklık sisteminin aşırı reaksiyonunu ve iltihabı hızla baskılayan en etkili ilaçtır. Üveit tedavisinde farklı formlarda kullanılır:

• Kortizonlu Damlalar: En sık kullanılan tedavi şeklidir, özellikle ön üveit için yeterlidir.
• Göz Çevresine veya İçine Enjeksiyon: Damlaların yetersiz kaldığı veya iltihabın gözün orta/arka kısımlarında olduğu durumlarda uygulanır.
• Sistemik Kortizon (Hap veya Damar Yolu): Çok şiddetli, iki gözü de tutan veya arka üveit gibi ciddi durumlarda kullanılır.

 Kortizonlu damlalar veya haplar, hekim kontrolü olmadan kesinlikle aniden kesilmemelidir! İlacın dozu, hastalığın seyrine göre hekim tarafından yavaş yavaş azaltılarak bırakılır. Ani kesilmesi, hastalığın çok daha şiddetli bir şekilde alevlenmesine neden olabilir.

Biyolojik ajanlar ve immünosupresif ilaçlar

Kronik ve tekrarlayan üveitlerde veya kortizonun yan etkilerinden kaçınmak amacıyla, bağışıklık sistemini daha spesifik olarak baskılayan ilaçlara geçilir. Metotreksat, Azatioprin gibi immünosupresifler ve Adalimumab gibi biyolojik ajanlar (iğneler), özellikle Behçet ve romatizmal üveitlerin uzun dönem tedavisinde kullanılır.

Komplikasyonlar ve Uzun Vadeli Etkiler

Üveit, hem hastalığın kendisi hem de tedavisinde kullanılan ilaçlar (özellikle kortizon) nedeniyle çeşitli komplikasyonlara yol açabilir.

• Katarakt: Uzun süren iltihap veya kortizon kullanımı, göz merceğinin saydamlığını kaybetmesine ve katarakt gelişimine neden olabilir.
• Glokom (Göz Tansiyonu): İltihap hücrelerinin göz içi sıvısının boşaldığı kanalları tıkaması veya kortizonun göz tansiyonunu yükseltmesi sonucu glokom gelişebilir.
• Makula Ödemi: Gözün arka kısmındaki görme merkezinde (makula) sıvı birikmesi ve şişmesidir. Bulanık görmeye neden olur ve arka üveitin en sık görülen komplikasyonudur.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

1. Temel Bilgiler ve Tanımlama

Üveit nedir?

Gözün uvea adı verilen orta, damarlı tabakasının iltihaplanmasıdır.

“Göz romatizması” ile üveit aynı şey mi?

Evet, halk arasında romatizmal hastalıklara bağlı gelişen üveit için bu terim kullanılır.

Üveit neden olur?

Romatizmal hastalıklar, Behçet hastalığı, enfeksiyonlar veya bazen de bilinmeyen nedenlerle ortaya çıkar.

Üveit bulaşıcı mıdır?

Hayır, bulaşıcı değildir.

Üveit atağı ne demektir?

Hastalığın alevlenerek belirtilerinin (ağrı, kızarıklık, bulanıklık) şiddetlendiği dönemdir.

2. Nedenler ve Risk Faktörleri

Behçet hastalığı ve üveit ilişkisi nedir?

Behçet hastalığı, üveitin en sık ve en ciddi nedenlerinden biridir.

Genetik yatınlık var mı?

Evet, özellikle HLA-B27 geni pozitif olan kişilerde ankilozan spondilite bağlı üveit riski yüksektir.

Stres atakları tetikler mi?

Evet, stresin bağışıklık sistemini etkileyerek atakları tetikleyebileceği düşünülmektedir.

3. Belirtiler ve Teşhis

Belirtiler nelerdir?

En sık belirtiler gözde ağrı, kızarıklık, ışığa hassasiyet ve bulanık görmedir.

Tanı nasıl konur?

Detaylı bir göz muayenesi ile konulur. Altta yatan nedeni bulmak için kan tahlilleri ve görüntüleme yöntemleri istenebilir.

4. Tedavi Seçenekleri

Üveit tamamen geçer mi?

Altta yatan neden kronik bir hastalıksa, genellikle tamamen geçmez ancak tedavi ile kontrol altına alınır ve uyku dönemine (remisyon) girer.

Körlük yapar mı?

Evet, tedavi edilmediği veya geç kalındığı takdirde kalıcı görme kaybı ve körlüğe neden olabilir.

Bitkisel çözümler etkili mi?

Hayır, bilimsel olarak kanıtlanmış etkili bir bitkisel tedavisi yoktur ve tehlikeli olabilir.

5. Kortizon ve İlaçlar

Neden kortizon kullanılır?

Kortizon, iltihabı (enflamasyonu) en hızlı ve en güçlü şekilde baskılayan ilaç olduğu için tedavinin temelini oluşturur.

Biyolojik ajanlar ne zaman kullanılır?

Kortizon ve diğer bağışıklık baskılayıcı ilaçlara yanıt vermeyen, dirençli ve kronik üveit vakalarında kullanılır.

6. Komplikasyonlar

Üveit katarakt yapar mı?

Evet, hem uzun süren iltihap hem de kortizon tedavisi katarakt riskini artırır.

Tekrarlar mı?

Evet, üveit kronik ve tekrarlayıcı bir hastalıktır.

Atakları önlemek için ne yapılmalı?

Altta yatan sistemik hastalığın kontrol altında tutulması, düzenli doktor kontrolleri ve ilaçların aksatılmaması atakları önlemeye yardımcı olur.

7. Günlük Yaşam

Beslenme önerileri var mı?

Genel olarak anti-enflamatuar (iltihap karşıtı) beslenme (yeşil yapraklı sebzeler, omega-3 zengini balıklar vb.) önerilir.

Hamilelikte üveit yönetimi nasıl olur?

Hamilelik planlayan hastaların, kullanacakları ilaçların bebeğe zarar vermemesi için tedavi planını romatoloji ve göz doktorlarıyla birlikte yeniden düzenlemeleri gerekir.

“Doç. Dr. Mahmut Atum’a göre, üveit sadece bir göz hastalığı değil, sıklıkla vücudun genel sağlığının bir yansımasıdır. Başarılı bir tedavi, göz doktoru ile romatoloji gibi diğer branşların yakın iş birliğini gerektirir. Erken tanı ve multidisipliner yaklaşım, görme kaybını önlemede anahtardır.”

Üveit, görmeyi ciddi şekilde tehdit edebilen ancak günümüz tıp olanaklarıyla etkin bir şekilde yönetilebilen bir hastalıktır. Gözünüzdeki ağrı, kızarıklık ve bulanıklık gibi belirtileri asla hafife almamak, altta yatan bir sistemik hastalığın habercisi olabileceğini unutmamak ve düzenli hekim kontrolü altında kalmak, bu zorlu süreçte en büyük güvencenizdir.

Üveit belirtileri yaşıyorsanız veya mevcut durumunuzla ilgili endişeleriniz varsa, zaman kaybetmeden bir göz hastalıkları uzmanına başvurmanız önerilir.